ద్వితీయాశ్వాసము
సుగంధి:
శ్రీనివాస! శ్రీ నివాస! చిద్విలాసమందునన్
కానవచ్చు దివ్యరూపకాంతీయంత నీవుగా
మానసాలు ముగ్ధమోహమాన్యమయ్యె సామిరా
ధేనువమ్మపాలనందు తీపి చెప్ప రమ్మురా. (1)
ఆ.వె.
ఆనతివ్వకదులుమానంద సాగర!
విష్ణుపథముఁజేరు వేదమంత
చెప్పువాడవయ్య చెలిమిన రావయ్య
సప్తగిరినివాస! సత్య తేజ! (2)
చంద్రిక:
తిరుపతిగిరి తీరమంతటన్
సిరిగలపతి సేవలుండగన్
హరిహరియను హాయిభావమున్
పరము పిలుచు భవ్యరూపునన్ (3)
చంద్రిక:
కలియుగమున కాంతి దేవుడై
మలినమతుల మంట పెట్టగన్
బలినణచిన భవ్యమార్గమున్
వెలుగ; కదులు వేంకటేశ్వరా (4)
ఆ.వె.
మంత్రి వాక్కులిన్న మనసున్న మారాజు
కంటి వెలుగు గత వికాసమంత
మానసాన నిల్వ మనుధర్మ విశ్పల
తేజమంతఁదలచే దివ్యరీతి (5)
తే.గీ.
పండు వెన్నెల జాబిలి పరువమంత
ప్రకృతి వెల్గుల పార్వతి ప్రాణమంత
వేద విజ్ఞాన మూలాల వెలుగులన్ని
కలిగివుండే; విశ్పల మహీతలమునందు (6)
తే.గీ.
అమ్మ అమ్మ సరస్వతి హాయి హాయి
గఁగొనుమా నాకృతి వెలుగు కరుణతోటి
మాత అక్షింతలనువేయ మరలిరమ్ము
అనుచు విశ్పల ప్రార్థింతునమ్మనెపుడు (7)
తే.గీ.
చుక్కలమ్మ చుక్కలు రస చందమామ
మిత్రులాకాశ సంపద మీరె మీరె
మింట నిలువెల్లకాంతులు మీరెమీరె
ననుచు విశ్పల కీర్తనలాలపించు (8)
చంద్రిక:
విరివలపుల వేదనంతయున్
గిరుల బ్రమర గీతమంతయున్
సరిగి తెలిసి సాగు విశ్పలన్
కురుల నలుపు కోరి చేరేలే (9)
క.
ఆర్యావర్తనమందున
ఆర్యులు మెచ్చేటిరాజు హాటక ఖేలున్
ఆర్యులు ముదమున కొలవగ
ఆర్యుల దీవెనలయందునధిపుడు వెలిగెన్ (10)
తే.గీ.
ఫల మిత్రుడు ణణకుడు గిలనమందు
తిండిబోతన పదుగురు తేల్చినారు
ఆకలమ్మ ముద్దులబిడ్డ యనుచునంత
ముద్దు చేయగ రారాజు ముద్దుగనియె (11)
చంద్రిక:
కణకణమని కడ్పుమాడగన్
ఫణము చెమట పట్టె చూడరా
తిణకక పద తిండి పెట్టెదన్
వణకవలదు భవ్య మిత్రమా (12)
తే.గీ.
అనుచు రారాజు ణణకుని యాకలంత
తీర్చ; రాజమాత కడకు తీసుకోచ్చె;
పాయసాలన్ని త్రాగెడి భవ్యఘడియ
చేరెనని ణణకుండట చిందులేసే (13)
ఆ.వె.
దివిషరాజమాత దేవుని కొలువున
భవ్యమానసాన్ని భక్తితోటి నిల్పి;
జీవులంత నేలమీద సుఖముఁ
బొందవలెనని; ఘన పూజచేసె (14)
తే.గీ.
రాజమాత కేళాంకిక రమ్యవదన
హాససిరినుండ; ణణకుడు హ్లాదకరపు
వందనాలనర్పించేను సుందరంగ
రాజమాత వదనమనురక్తినుండ (15)
తే.గీ.
భోజనంబున ణణకుని పోకడంత
తెలిసిసాగు కేళాంకిక తీపితీపి
వస్తువులనన్ని నోరూర వండి పెట్టె
తిండిబోతు ణణకుడట తిండెతిండి (16)
తే.గీ.
రుచికరంబగు తియ్యని రుచులమాటు
మమతలూరు రుచులనన్ని సమముగాను
కలిపి ణణకునికొడ్డించే కరుణతోటి
రాజమాత కేళాంకిక రయముగాను (17)
తే.గీ.
వేడివేడివంటలనన్ని పేర్మితోటి
లొట్టలేసుకుంటు తినెను పట్టుబట్టి
తిండితినెడివారికినుండు కండలిలన
మనసు మెచ్చేటి తిండిన మసలమృతము (18)
తే.గీ.
పెరుగు, తేనే చేపావడలరుచిచూచు
నోరె నోరని ణణకుడు నుడువ; మాత
దివిజ దరహాస వదనాన తిండి తినెడి
చోట మీతిమీర కడుపుకు చేటె; యనియె (19)
ఆ.వె.
రాజమాత మాట రతనాల మూటని
పొగిడి ణణకవరుడు; పుడమి మెచ్చు
ఖేల విభుని పెళ్ళి కేళికి వధువును
చూడు మాత యనెను సుమధురంగ (20)
ఆ.వె.
ణణకమాటలందు గణనీయ ధర్మమ
సాంత మెరిగి తల్లి సత్య వచన
మిత్ర వివాహతంతు మేథీనియందున
జరుపువాడు నీవే జరుపుమనియె (21)
చంద్రిక:
జయము జయము జన్మ తేజమా
జయపథమున జాగు చేయకన్
జయపరిణయచందనంబులన్
రయముగనిటు రమ్ము యివ్వగన్ (22)
ఆ.వె.
అనెడి రాజమాత ఆనంద చంద్రికా
వాక్కులన్నివిన్న వసుధ విభుడు
సిగ్గుతెరలమాటు చెలిమిన మార్చేను
మాట; ణణకవరుని మనసు తెలిసి (23)
తే.గీ.
మారువేషాన్ని ధరియించి మాత నేను
లోకమందున జరిగేటి లుకలుకలను
చూచి సరిజేసి వచ్చెద ; చూడమనుచు
ఆనతిమ్మని ప్రార్థించె నవని విభుడు (24)
తే.గీ.
మాటమార్చిన పుత్రుని మనసునెరిగి
మాత కేళాంకిక మదిన మసల ముదము
శిరము వంచిన తనయుని శిరము నిమిరి
సాదరంగ సరాగాన సమ్మతించే (25)
తే.గీ.
ఖేలభూపతి తెప్పించె; కేళితోటి
చిత్రవేషాలయశసించు చిత్రపటము
లన్ని; యరువదినాలుగు అందమందు
సురులరూపాల తలదన్ను సొగసునుండ (26)
తే.గీ.
మారువేషములన్నియు మనసు పెట్టి
చూచి, రారాజు మిత్రుని సోయగంబు
మదినవుంచి; వేషములన్ని మనసు మెచ్చ
తను ధరించెదనని చెప్పె ధరణిమురియ (27)
తే.గీ.
మారు వేషములన్నిట నరపతి బహు
బాగుగనమర వేషాల పదునుఁజూచి
రంగులేసెడివారలే కంగుతినిరి
మురిసిపోయిరి మిత్రులు ముదముగాను (28)
చంద్రిక:
నరపతి నవనాటకాలకున్
గురువని రసగుర్వులందరున్
మరిమరి జయమాటలుంచగన్
మురిసిన విభమోదమెంతయో! (29)
తే.గీ.
రాజ వేదపురుషరూపు రాజు వేయ
ణణకుడును వేషము మార్చె వీణపట్టి
కదలినారు రాజ్య సిరులు కనులతోటి
చూడ కమనీయ భావాల సోయగాన (30)
చంద్రిక:
విరులు సిరులు విశ్పలన్న; యా
సురుల కనుల చిందు ధర్మమున్
కరుణనపడు కాంత మీదనే
నిరతము మహి నిండుగుండగన్ (31)
తే.గీ.
విశ్పల, జననీజనకు ప్రేమయందు
మునిగి తేలుచునిట్లనే ముదముమీర
ఆడబిడ్డలు చదువులనన్ని తెలివి
తేటలున్ననేర్వగవచ్చు దివ్యముగను (32)
తే.గీ.
భోజనాలను పెట్టుచు పొట్టపోసు
కొనెడి వారింట పుట్టిన కోమలివని
తలిదండ్రులుఁజెప్పగ తెలివి దేవు
డిచ్చిన వరమనే వనిత మెచ్చనంత (33)
తే.గీ.
విద్యలన్నియు నేర్వగ విశ్పలుండ
అశ్వనీదేవతలు నాతి అంతరంగ
మెరిగి మగువ యింటికి వచ్చెనేరుతార్లు
లేక విద్యలన్నియుఁజెప్పులీలతోటి (34)
తే.గీ.
అశ్వనీదేవతామూర్తులందునెదను
పూర్తిగుంచిన విశ్పల పుణ్యరీతి
వేదజననీజనకులు మెచ్చ దయతోటి
యివ్విధంబున పూజించే నిలనయింతి (35)
తే.గీ.
సర్వరోగాల బాధను సతతమిలన
తొలగఁజేసెడి ఘనదేవ దూతలార!
వందనాలందుకొనరండి వడివడిగను
ప్రాణ శక్తిని పెంచు విభవము మీది (36)
