back to top
Home Blog Page 10

మనకు మిగిలేది

0

[స్వాతీ శ్రీపాద గారు రచించిన ‘మనకు మిగిలేది’ అనే కవితని పాఠకులకి అందిస్తున్నాము.]

[dropcap]సౌం[/dropcap]దర్య సీమలను కాచివడబోసినట్టు
మేఘాలను తొక్కిపట్టి
చుక్కలు పొదిగిన నీలి ఆకాశంతో
సరాగాలాడే రాత్రిలా
ఆమె వయ్యారపు నడక.

పొగలు మూగిన చీకటీ
తళుక్కున వెలిగే చెక్కిళ్ళ మెరుపూ
ఆమె అరవాలిన కళ్ళలో వాలి
అంతలోనే కొనగోటి చివర చేరి
లావణ్యంగా సవరించే కుసుమ కోమల
పెదవి విరుపు.

ఒక్కింత ఎక్కువైనా లేశమంత తరిగినా
అసూర్యంపశ్య అందాల సీమలు
ఏ సముద్ర గర్భానికో,
చెరిగిన కాటుక నీడల్లోకో పాదరసపు సర్పమై
చటుక్కున జారిపోదూ.

అందలాలెక్కి ఊరేగుతున్న ఆలోచనలు
రేపు ఉదయానికి దిగంతాల అంచుల్లోకో
దిగదుడిచి నీళ్ళలో పారేసిన ఉప్పు సముద్రానికో
స్వప్నాలు మాత్రం ఎక్కడా రాజీ పడవు.
విజయ విహారమో, పలాయనమో
పెద్ద ఫరకేం పడదు.

ఎవరు గెలిస్తేనేం
అవే ఊడిగపు భవిష్యత్తులు
ఎవరు మెరిస్తేనేం
అదే కష్ట సుఖాల జాతర
రాజకీయపు మాయామోహిని
ఎన్ని రంగులు ఒలకబోస్తేనేం
మనకు మాత్రం వెలుగు తిరగేస్తే చీకటే.

ప్రక్షాళన

0

[శ్రీమతి యలమర్తి అనూరాధ రచించిన ‘ప్రక్షాళన’ అనే కవిత అందిస్తున్నాము.]


[dropcap]మం[/dropcap]చి నీళ్ళు వస్తున్నాయని
ఇల్లంతా నింపుకోం
కావల్సినంత పట్టుకుంటాం.
డబ్బయినా అంతే
ఆశల గుర్రాలపై దౌడు మానేసి
తృప్తి కళ్ళెంతో జీవనం సాగిస్తే
సంతృప్తి ప్రయాణం ప్రాప్తి.
పరిసరాల పరిశుభ్రత పాటిస్తాం
మనసు శుభ్రత మరచిపోతాం
కల్మషం కట్టలు కట్టలుగా పేర్చుతూ
కాలువలు కట్టిస్తాం.
అక్కర్లేని చెత్త తీసేసినట్లే
మది కాలుష్యం పారద్రోలటం
దినచర్యగా ప్రారంభిస్తే
శాంతి మనశ్శాంతీ నీ తోడే.
కళ్ళు రెండు, కాళ్ళు రెండు, చేతులు రెండు
నరాలు.. రక్త నాళాలు
అన్నీ.. అన్నీ.. ఒకటికి మించే
ఎన్నో.. ఎన్నెన్నో.. అన్నీ కలిసే
మరి మనిషిగా నువ్వెందుకు
ఒంటరి బ్రతుకు ఆస్వాదిస్తావ్?
నీ శరీరమే ఓ భగవద్గీత
‘మనమంతా ఒకటే’కి ప్రతీక
అనుసరించు! ఆచరించు.
‘మన’ వదిలి ‘మనం’తో సంచరించు
దేశ సమైక్యతకు చేతులు కలుపు!

మహాభారత కథలు-86: అర్జునుడి క్షేమవార్త చెప్పిన రోమశమహర్షి

0

[బాలబాలికలకు మహాభారతంలోని వివిధ ఘట్టాలను కథా రూపంలో వివరిస్తున్నారు శ్రీమతి భమిడిపాటి బాలాత్రిపుర సు౦దరి.]

అర్జునుడి క్షేమవార్త చెప్పిన రోమశమహర్షి

[dropcap]ధ[/dropcap]ర్మరాజు పురోహితుడు ధౌమ్యుణ్ని చూసి “విసుగు విరామం లేకుండా మా అందరిని ప్రేమగా చూసుకునే పరాక్రమశాలి అర్జునుణ్ని దివ్యాస్త్రాలు సంపాదించడానికి పంపించాను. ఇప్పుడు అతడు లేని ఈ కామ్యకవనం నచ్చడం లేదు. మేఘాల కోసం చూసే చాతకపక్షుల్లా మనమందరం అర్జునుడి కోసం ఎదురు చూస్తున్నాం. అర్జునుడు తను చేయాలనుకున్న పనిని వదిలి వెనక్కి రాడు. అర్జునుడు తప్పకుండా దేవతా సంబంధమైన అస్త్రాల్ని సంపాదించుకునే వస్తాడు. అంతవరకు మనం తీర్థయాత్రలు చేద్దాం” అన్నాడు.

ధౌమ్యుడు “తీర్థయాత్రల వల్ల మేలు కలుగుతుంది. అలాగే వెడదాము” అన్నాడు.

ధౌమ్యుడితో తీర్థయాత్రల గురించి మాట్లాడుతున్న సమయంలో ధర్మరాజు దగ్గరికి గొప్ప తేజస్సుతో వెలుగుతున్న రోమశమహర్షి వచ్చాడు. ధర్మరాజు తను, తన తమ్ముళ్లు, బ్రాహ్మణులతో కలిసి అమితమైన భక్తితో రోమశమహర్షిని అర్చించాడు. తరువాత “మహర్షీ! మీరు ఎక్కడనుంచి వచ్చారు?” అని అడిగాడు.

“ధర్మరాజా! సమస్తలోకాలు చూసి ఇంద్రలోకం చూడాలని వెళ్లాను. అక్కడ దేవేంద్రుడితో పూజింపబడి అక్కడే ఉన్న నీ తమ్ముడు అర్జునుణ్ని చూశాను. శివుడు మొదలైన దేవతలందరూ తమలో తాము పోటీపడి అర్జునుడికి కోరిన వరాలు అనుగ్రహించారు.

కృతార్థుడైన కురువంశసింహుడు దేదీప్యమానమైన పరాక్రమంతో వెలిగిపోతూ దేవేంద్రుడి అర్థసింహాసనం మీద కూర్చుని ఉన్న అర్జునుణ్ని స్వర్గంలో చూశాను. బలవంతులైన భీష్ముడు మొదలైనవాళ్లని అర్జునుడు యుద్ధంలో అవలీలగా జయిస్తాడు. ఇంక యుద్ధాల్లో కర్ణుడు అర్జునుడితో సరితూగలేడు.

స్వర్గలోకంలో మిరుమిట్లుగొలిపే హొయలుతో దేదీప్యమానంగా వెలుగుతున్న అర్జునుణ్ని చూసి నేను ఆశ్చర్యపోయాను. ఇంద్రుడు అర్జునుడి గొప్పతనాన్ని నాకు వివరిస్తూ ‘ఇతడు పరమశివుడి వలన అమృతం నుంచి ఉద్భవించిన పాశుపతం అనే దివ్యాస్త్రాన్ని; నా నుంచి; యమ, వరుణ, కుబేరుల నుంచి అనేక దివ్యాస్త్రాల్ని సంపాదించాడు.

ఇతడు కేవలం మనుష్యమాత్రుడు కాడు.. దివ్యపురుషుడు. ఇక్కడ ఇతరులకి శక్యం కాని దేవతల పనులు నెరవేర్చి త్వరలో తిరిగి భూలోకానికి వస్తాడు. నువ్వు భూలోకానికి వెళ్లి తమ్ముళ్లతో కలిసి ఉన్న ధర్మరాజుకి చెప్పు’ అని నన్ను ఆజ్ఞాపించాడు.

అంతేకాదు, దీక్షతో ఎప్పుడూ తీర్థయాత్రలు సేవించడంలో నిమగ్నులైన ప్రశాంతమైన మనస్సు కలవాళ్లకి తపస్సు చేసేవాళ్లకి చేయలేనిది అంటూ ఏదీ ఉండదు. ధర్మరాజుని వెంటనే తీర్థయాత్ర చేయించమని నన్ను పంపించాడు. ఇంద్రుడి అదేశం చొప్పున ఇక్కడికి వచ్చాను.

ఈ పని అర్జునుడికి కూడా ఇష్టమే. పరమ పవిత్రమైన తీర్థసేవనం, కపిల గోవుల్ని, బంగారాన్ని దానం చెయ్యడం, గొప్ప తపస్సు మంచి పనులు చేయడానికి ఇహపర సౌఖ్యాలు పొందడానికి వీలు కలుగుతుంది. ఇంతకు ముందే నేను భూమండలంలో ఉండే పుణ్యక్షేత్రాలు అన్నింటినీ రెండు సార్లు చూశాను. ఇప్పుడు ఇంద్రుడు అజ్ఞాపించినట్టు నీతో కలిసి మూడోసారి చూడగలను” అని చెప్పాడు.

ధర్మరాజు “మునులలో గొప్పవాడవైన రోమశమహర్షీ! దేవేంద్రుడంతటివాడు నన్ను గురించి ఆలోచించి నన్ను తీర్థయాత్రలు చెయ్యమని అదేశించడం వల్ల నా జన్మ ధన్యమైందని భావిస్తున్నాను. నీవంటి మహానుభావుడు సహ్యాత్రికుడుగా నాకు తోడుగా ఉండడం ఇంకా గొప్ప విశేషం.

ఇంక పుణ్యక్షేత్రాలన్నీ దర్శించి నీ దయవల్ల పవిత్రుణ్ని అవుతాను. అర్జునుడు కుశలంగా ఉన్నాడని నువ్వు చెప్పడం; తీర్థయాత్రలు చెయ్యమని దేవేంద్రుడు ఆదేశించడం నాకు అమితమైన ఆనందాన్ని కలిగిస్తున్నాయి” అని సంతోషంతో రోమశమహర్షికి చెప్పాడు.

“మహర్షీ! ఇంతకు ముందే నారదమహర్షి, ధౌమ్యుడు చెప్పిన మాటల వల్ల తీర్థయాత్రలు చేయాలని ఉవ్విళ్లూరాను. ఇప్పుడు నీ ప్రోత్సాహం కూడా లభించింది. ఇంక పుణ్యక్షేత్రాలు దర్శించి ధన్యుణ్నవుతాను” అన్నాడు.

తనతో ఉన్న బ్రాహ్మణుల్లో కొంతమంది ముఖ్యుల్ని మాత్రం ఉండమని చెప్పి మిగిలినవాళ్లని వెనుకకి పపించేశాడు. మూడు రోజులు కామ్యకవనంలో ఉండి మార్గశీర్షమాసం చివర కొంతమంది బ్రాహ్మణులతోపాటు, ద్రౌపదితో, తమ్ముళ్లతో కలిసి తీర్థయాత్రలకి బయలుదేరాడు.

ధర్మరాజుతో బ్రాహ్మణులు “నీ తమ్ముళ్లు ధనుర్విద్యలో ఆరితేరిన వీరులు. పవిత్రమైన ప్రవర్తన కలవాళ్లు. పొడుగు, పదును కల కత్తులు ధరించేవాళ్లు. నిర్మలమైన కీర్తి కలవాళ్లు. అటువంటివాళ్లు రక్షిస్తూ ఉండగా తేజస్వి అయిన రోమశమహర్షి మార్గదర్శకుడిగా పుణ్యక్షేత్రాలన్ని చూపిస్తూ ఉండగా నీ వెంట రావడం పూర్వజన్మ సుకృతం వల్ల మాకు కలిగిన అదృష్టం.

రాక్షసులు, పిశాచాలు, క్రూరజంతువులు సంచరిస్తూ ఉండే అడవుల్లో మా వంటివాళ్లు ఒంటరిగా తీర్థయాత్రలు చేయడం సాధ్యం కాదు. కనుక, మేము మీతోపాటు వస్తాం!” అని అర్థించారు. ధర్మరాజు వాళ్ల కోరికకి అంగీకరించాడు.

మంచిగుణాలు కలవాళ్లు, పవిత్రులు అయిన పాండవులు తీర్థయాత్రలకి వెడుతున్నారని పరాశరుడి కొడుకు వేదవ్యాసుడు, పర్వతుడు, నారదుడు సంతోషంగా చూడ్డానికి వచ్చారు.

ధర్మరాజు తమ్ముళ్లతో కలిసి వాళ్లని అర్చించాడు. వాళ్లు ధర్మరాజుతో “దేహానికి సంబంధించిన నియమాలు మనుషులతో చేయబడే వ్రతాలు; మనసుని, బుద్ధిని శుచిగా ఉంచేవి దేవవ్రతాలు. అటువంటి వ్రతాల్ని మాత్రమే ఆచరిస్తూ  మంచి నడవడికతో తీర్థయాత్రలు చేయండి.

పుణ్యక్షేత్రాలు సందర్శించడంలో ప్రసిద్ధికెక్కిన పదిమంది సార్వభౌములు.. మహాభిషుడు, నాభాగుడు, భరతుడు, భగీరథుడు, ముచుకుందుడు, మాంధాత, సగరుడు, సార్వభౌముడు, అష్టకుడు, రోమపాదుడు అనే పూర్వపు చక్రవర్తుల్లా సమస్త లోకాల్లోని సుఖాల్ని పొందండి” అని చెప్పి నారద, పర్వత, వ్యాసమహర్షులు వెళ్లిపోయారు.

ధర్మరాజు రోమశుడితో “మహర్షీ భూలోకంలో అధర్మపరులైన దుర్జనులు అభివృద్ధిని పొందుతున్నారు. పవిత్రచరిత్ర కలిగిన ధర్మాత్ములకి భరించలేని కష్టాలు కలుగుతున్నాయి. అలా జరగడానికి కారణం ఏమిటి? అలాగే ప్రాణాలే లేని కొండలు, నదులు, సరస్సులు, ఎందువల్ల పుణ్యతీర్థాలై పాపాల్ని పోగొట్టి మనుషుల్ని పవిత్రులుగా చేయగలుగుతున్నాయి?”  అని అడిగాడు.

పాండవుల తీర్థయాత్ర

ధర్మవిశేషాలు చెప్పిన రోమశమహర్షి

“ధర్మరాజా! భూమిమీద అధర్మప్రవర్తన కలవాళ్ల అభివృద్ధి స్థిరంగా ఎక్కువ కాలం నిలవదు. వెంటనే నశించిపోతుంది. మా కళ్లముందే ఎంతోమంది అభివృద్ధి పొందిన రాక్షసులు అహంకారంతో చెలరేగి దుర్మార్గంగా ప్రవర్తించి  వేలకివేలు నశించిపోయారు కదా!

దేవతలు ధర్మప్రవర్తన కలవాళ్లు కనుకనే అభివృద్ధి పొంది నిత్యకళ్యాణ శోభతో సాటిలేని బలంతో విలసిల్లుతున్నారు. ధృతరాష్ట్రుడి కొడుకులు అధర్మప్రవర్తనతో నేడు అభివృద్ధి పొందినా వాళ్లు చేసే చెడ్డపనుల ఫలితంగా రాక్షసుల్లా తొందరలోనే నాశనం చెయ్యబడతారు.

అధర్మపరుల పతనం ఎలా జరుగుతుంది అని అడుగుతావేమో.. అధర్మప్రవర్తన కలవాళ్లలో గర్వం పుడుతుంది. గర్వం వల్ల స్వాభిమానం ఏర్పడుతుంది. దాని వల్ల కోపం వస్తుంది. కోపం వల్ల సిగ్గు పోతుంది. నడవడిక చెడిపోతుంది. సిగ్గు, మంచి నడవడిక లేనివాళ్లని నిగ్రహం, సంపద విడిచి వెళ్లిపోతాయి.

మీరు దేవతలతో సమానమైనవాళ్లు. ధర్మం కలిగిన పనుల్లో మాత్రమే పురుషకార్యం నెరపడానికి ఇష్టపడతారు. అందువల్ల యుద్ధంలో దేదీప్యమానమైన శోభతో విలసిల్లుతారు. ఘోరయుద్ధంలో శత్రువుల్ని జయిస్తారు.

ధర్మాత్ములైన దేవతలు, ఋషులు ఆశ్రయించడం వల్లనే పుణ్యక్షేత్రాలు పవిత్రాలై అన్ని కోరికల్ని తీర్చకలిగిన మహిమని కలిగి ఉన్నాయి. తీర్థయాత్రలు, యజ్ఞాలు, విప్రుల ఆశీస్సుల వల్ల ప్రజలు బాధలు నశించి మేలు పొందుతారు” అని రోమశుడు ధర్మరాజుతో చెప్పాడు.

పాండవులు ఆ మహర్షి ద్వారా అనేక ధర్మసూక్ష్మాలు తెలుసుకుంటూ ప్రయాణం చేసి నైమిశం, అశ్వతీర్థం, గంగాఘోషం, కన్యాతీర్థం, గోమతి, బహుద, మహానది, దేవతలు యజ్ఞం చేసిన ప్రయాగ, గంగాయమునా సంగమం అనే తీర్థాల్లో స్నానం చేసి, ప్రయాగలో కొన్నాళ్లు నివసించి వేదవేత్తలైన బ్రాహ్మణుల ద్వారా వేదాల్లో ఉండే గొప్ప అర్థాల్ని తెలుసుకున్నారు.

ప్రయాణాలు చేస్తూ అనేక పుణ్య నదులు పుట్టిన ప్రదేశం గయపర్వతాన్ని, రామసరస్సుని, బ్రహ్మసరస్సుని, వైవస్వతతీర్థాన్ని, చూసి గయలో అక్షయవటంలో ఋషులు నిర్ణయించిన పద్ధతిలో నాలుగు నెలలు పట్టే యజ్ఞాలు చేశారు.

ఋషులు చెప్తున్న పుణ్యం కలిగించే కథలు వింటూ ఉన్న సమయంలో శమఠుడు అనే ఋషి ధర్మరాజుతో “పూర్వం ఆధూతరజుడి కొడుకు గయుడు అనే రాజర్షి ఇక్కడ బ్రహ్మసరస్సులో చేసిన యజ్ఞాలలో ప్రజలు తినగా మిగిలిన అన్నం ఇరవై అయిదు కొండలుగా గుట్టపడింది.

ఆ యజ్ఞాల్లో గయుడు ఇచ్చిన దక్షిణ సంఖ్యని, నక్షత్రాలసంఖ్యని, ఇసుకరేణువుల సంఖ్యని ఎవరూ తెలుసుకోలేరు. ఆ గయుడి పేరు మీదే విలసిల్లింది ఈ గయాక్షేత్రం, ఈ క్షేత్రం పితృదేవతలకి మిక్కిలి ప్రీతిపాత్రమయింది. ఇక్కడ పిండప్రదానం చేసినవాళ్ల కోరికలు నెరవేరుతాయి” అని గయాక్షేత్రం యొక్క మహత్యాన్ని చెప్పాడు.

అగస్త్యమహర్షి లోపాముద్రల వివాహము

తరువాత అందరూ కలిసి అగస్త్యాశ్రమానికి వెళ్లారు. ధర్మరాజు “రోమశమహర్షీ! ఆగస్త్యమహర్షి వాతాపిని ఎలా చంపాడు? అగస్త్యమహర్షి మంచివాళ్లతో నమస్కరించతగినవాడని, విస్తారమైన తేజస్సుతో వెలిగే మహానుభావుడనీ విన్నాను. ప్రీతితో ఆ మహర్షి చరిత్ర ఇక్కడ వినాలని ఉంది” అని అడిగాడు.

ధర్మరాజుతో రోమశమహర్షి “ఇల్వలుడు, వాతాపి అనే రాక్షసులు సుప్రసిద్ధ బలవంతులు; శత్రుసంహారం చేసేవాళ్లు; భయం లేనివాళ్లు. వాళ్లు మణిమతీ పురంలో గొప్ప సంపదలతో నివసిస్తూ ఉండేవాళ్లు. వాళ్లల్లో పెద్దవాడు ఇల్వలుడు. ఒకరోజు ఒక బ్రాహ్మణుణ్ని భక్తితో పూజించి ‘నాకు అన్ని కోరికలు తీర్చేలా ఒక మంత్రాన్ని ఉపదేశించండి’ అని ప్రార్థించాడు.

అటువంటి మంత్రోపదేశం చెయ్యడానికి బ్రాహ్మణుడు అంగీకరించలేదు. కామరూపుడైన తన తమ్ముడు వాతాపిని మేకగా మార్చి ఆ మేక మాంసం వండించి బ్రాహ్మణుడికి విందు చేశాడు. తరువాత ఆ బ్రాహ్మణుడి పొట్టలో ఉండే తమ్ముడిని ‘వాతాపీ! రా!’ అని పిలిచాడు. వాతాపి బతికి బ్రాహ్మణుడి పొట్ట చీల్చుకుని బయటికి వచ్చాడు. బ్రాహ్మణుడు చచ్చిపోయాడు.

అలాగే ఇల్వలుడు తన దగ్గరికి వచ్చిన బ్రాహ్మణుల్ని చంపెయ్యడం మొదలుపెట్టాడు. బ్రహ్మచర్య దీక్షతో కఠోర తపస్సు చేస్తున్న అగస్త్యమహర్షి అడవిలో తిరుగుతూ అక్కడ అందుగు చెట్టు చిగురాకుని ఆధారంగా చేసుకుని తలక్రిందులుగా వేలాడుతున్న తన పితృదేవతల్ని చూసి ‘ఇలా ఎందుకు ఉన్నారు?’ అని అడిగాడు.

ఆ పితృదేవతలు ‘నాయనా! మేము నీ పితృదేవతలం. నువ్వు గొప్ప బ్రహ్మచర్య నిష్ఠతో తపస్సు చేస్తున్నావు. నీకు సంతానం లేని కారణంగా మాకు ఉత్తమగతులు లేకుండా పోయాయి. నువ్వు పెళ్లి చేసుకుని సంతానాన్ని పొందితే మాకు పుణ్యగతి కలుగుతుంది’ అని చెప్పారు. అగస్త్యుడు వాళ్లు చెప్పినట్టే చేస్తానని చెప్పాడు.

సంతానాన్ని కోరుతున్న విదర్భరాజుకి తన తపస్సు మహిమతో ఒక కూతుర్ని పుట్టించాడు. ఆమె పేరు లోపాముద్ర. ఈడు జోడు కుదిరిన వందమంది చెలికత్తెలు కొలుస్తుంటే లక్ష్మీదేవిలా దేదీప్యమనంగా వెలిగిపోతూ పెరుగుతోంది.

అనేకమంది రాజకుమారులు ఆమెని పెళ్లి చేసుకోవాలని అనుకుని అగస్త్యమహర్షికి భయపడి ముందుకి రాలేదు. విదర్భరాజు తన కూతురుకి తగిన వరుడికోసం వెతుకుతున్నాడు. అగస్త్యమహర్షి విదర్భరాజు దగ్గరికి వచ్చి లోపాముద్రని తనకిచ్చి పెళ్లి చెయ్యమని అడిగాడు.

విదర్భరాజు తన కూతురిని ఋషికి ఇచ్చి పెళ్లి చేయడం ఇష్టంలేదు. ‘నారబట్టలు కట్టుకుని ఆకులు, అలములు ఆహారంగా తీసుకుంటూ భయంకరమైన అడవిలో తపస్సు చేయడం వల్ల బక్కచిక్కిన శరీరంతో ఉన్న ఈ నిరుపేద బ్రాహ్మడికి తన కూతుర్ని ఇచ్చి పెళ్లి చేస్తే.. ఆమెని కారడవుల్లో నారబట్టలు కట్టుకుని ఆకులు, అలములు తింటూ తనతోపాటు తపోభారాన్ని మోయమని నియోగిస్తాడు.

అన్నీ తెలిసి నా కూతుర్ని ఇతడికి ఎలా ఇవ్వాలి.  భోగభాగ్యాలతో తులతూగుతున్న అందమైన తన కుమార్తెని ఇతడికి ఇవ్వకపోతే శాపమివ్వకుండా ఊరుకోడు’ అని విదర్భరాజు తన భార్యతో కలిసి ఆలోచిస్తూ బాధపడుతున్నాడు.

లోపాముద్ర తల్లితండ్రుల దగ్గరికి వచ్చి ‘గొప్పవాడైన ఈ ఋషికి నన్నిచ్చి ఇష్టపూర్వకంగా పెళ్లిచేయండి. దీనికోసం మీరు ఆలోచనలతో కుంగిపోతున్నారెందుకు?’ అని అడిగింది. ఆమె మాటలు విని ఆమె తల్లితండ్రులు ఎంతో సంతోషించారు.

శాస్త్రాల్లో ఉన్న సూత్రాల్లో నిర్దేశించబడిన పద్ధతిలో విదర్భరాజు తన కూతురు లోపాముద్రని అగస్త్యమహర్షికి ఇచ్చి పెళ్లి చేశాడు. అగస్త్యుడు లోపాముద్రని ధర్మత్నిగా స్వీకరించి ఆమెని నారచీరలు, జింకచర్మం ధరించమని తనవెంట తీసుకుని వెళ్లి గంగాద్వారంలో తపస్సు చేసుకుంటూ ఉండిపోయాడు.

ఒకరోజు లోపాముద్ర అందాన్ని చూసి సంతానాన్ని కోరుకున్నాడు. లోపాముద్ర భర్తతో ‘భార్య ద్వారా సంతానాన్ని కోరుకోవడం సహజసిద్ధమే అయినా నన్ను శోభాయమానాలైన ఆభరణాలతో, వస్త్రాలతో అలంకరించి నా మనస్సుకి ఇష్టాన్ని కలగచెయ్యి. అలాగే నీవు కూడా శోభాయమానాలైన ఆభరణాలు అలంకరించుకుని పరిమళాలు వెదజల్లే మైపూతలతో నన్ను ఆనందించేలా చెయ్యి’ అని చెప్పింది

అగస్త్యమహర్షి పొట్టలో వాతాపి జీర్ణము

లోపాముద్ర మాటలు విని అగస్త్యుడు ‘నా దగ్గర ఉన్న ధనం తపస్సే కదా. వేరే ధనం ఏదీ లేదు. తపస్సువల్ల అన్నీ సమకూర్చుకోవచ్చని నువ్వు అనవచ్చు. కాని ఇటువంటివాటి కోసం తపస్సుని వెచ్చించడం నాకు ఇష్టం లేదు’ అని చెప్పాడు.

తరువాత అగస్త్యుడు ధనం కోసం ‘శ్రుతర్వుడు’ అనే రాజు దగ్గరికి వెళ్లాడు. శ్రుతర్వుడు అగస్త్య మహర్షిని పూజించి వచ్చిన కారణం చెప్పమన్నాడు. మహర్షి ‘రాజా! నేను ధనార్ధినై వచ్చాను. నువ్వు పోషించవలసిన వాళ్ల పోషణకు భంగం కలగకుండా నాకు ధనాన్ని ఇయ్యి’ అని అడిగాడు. శ్రుతర్వుడు తన ఆదాయవ్యయాలు సమానమని తన దగ్గర మిగిలేంత ధనం లేదని చెప్పాడు.

తరువాత శ్రుతర్వుడు, అగస్త్యుడు కలిసి ‘బ్రధ్నశ్వుడు’ అనే రాజు దగ్గరికి వెళ్లారు. ఆ రాజు కూడా వాళ్లిద్దర్ని భక్తితో పూజించి తన ఆదాయవ్యయాలు సమానమని చెప్పాడు.

అగస్త్యమహర్షి శ్రుతర్వుడిని, బ్రధ్నశ్వుడిని తీసుకుని ‘పురుకుత్సుడి’ కొడుకు ‘త్రసదస్యుడి’ దగ్గరికి వెళ్లారు. అతడు ముగ్గురినీ పూజించి ముందువాళ్లు చెప్పినట్టే చెప్పి ‘ఈ మణిమతీ పట్టణంలో ఇల్వలుడు అనేవాడు తన తమ్ముడితో కలిసి ఉంటున్నాడు. ఈ పురంలోనే కాదు ఈ భూమండలంలో అందరికంటే ధనవంతుడు. అతడు మీకు కావలసిన ధనాన్ని ఇవ్వగలడు’ అన్నాడు.

ముగ్గురు రాజులతో కలిసి అగస్త్యుడు ఇల్వలుడి దగ్గరికి వెళ్లాడు. ఇల్వలుడు వాళ్లందర్ని అతిథి సత్కారాలతో సత్కరించాడు. వాతాపి మాంసాన్ని ఎప్పటిలాగే అగస్త్యమహర్షికి తినిపించాడు.

ఆ విషయం తెలిసిన ముగ్గురు రాజులు అగస్త్యమహర్షికి నమస్కరించి ‘ఈ ఇల్వలుడి తమ్ముడు మొదట బ్రాహ్మణులకి తను ఆహారమవుతాడు. తరువాత వాళ్ల పొట్ట చీల్చి చంపుతాడు. మనం ఇతడి ఇంటిలో తిండి తినవద్దు. ధనమిస్తే తీసుకుని వెళ్లిపొదాము’ అన్నారు.

తపస్సంపన్నుడైన అగస్త్యమహర్షి వాళ్ల మాటలు విని భయపడలేదు. అతడు పెట్టినదంతా పీక వరకు తిని బలంగా ఉన్నాడు. అప్పుడు ఇల్వలుడు వాతాపిని పిలిచాడు. ఆ సంగతి గుర్తుచేసుకుని అగస్త్యుడు పొట్ట నిమురుకుంటూ గుర్రుమని తేన్చాడు. ఆ సమయంలో అగస్త్యమహర్షి పొట్టలో వాతాపి రాక్షసుడు జీర్ణమైపోయాడు. ఇల్వలుడు అగస్త్యుడి మహిమకి భయపడ్డాడు. తమ్ముడు చనిపోయినందుకు బాధపడినా పైకి కనిపించకుండా సంతోషం నటిస్తూ మహర్షికి నమస్కరించి వచ్చిన కారణం చెప్పమన్నాడు.

అగస్త్యమహర్షి ‘నేను ఈ రాజులతో కలిసి ధనం కోసం వచ్చాను. నువ్వు గొప్ప ధనవంతుడివని విన్నాను’ అన్నాడు.

ఇల్వలుడు ‘మీకు ఎంత ధనం కావాలో అడగండి ఇస్తాను’ అన్నాడు. అగస్త్యుడు ‘పదివేల ఆవులు, పదివేల గద్యాణాల బంగారం ఈ రాజులకి ఒక్కొక్కళ్లకి ఇయ్యి. నాకు వాళ్లల్లో ఒక్కొక్కళ్లకి ఇచ్చినదానికి రెండింతలు గోధనాన్ని, ఒక బంగారు తేరుని ఇయ్యి’ అని అడిగాడు.

ఇల్వలుడు ఎవరికి కావలసినవి వాళ్లకి ఇచ్చాడు. రాజులు అగస్త్యమహర్షి దగ్గర సెలవు తీసుకుని వెళ్లిపోయారు. అగస్త్యుడు లోపాముద్ర అడిగినవన్నీ సమకూర్చి ఆమెతో ‘నీకు పదిమందితో సమానులైన వందమంది కొడుకులు కావాలా? వందమందితో సమానులైన పదిమంది కొడుకులు కావాలా? వేయిమంది కొడుకులు కావాలా? వేయిమందితో సమానమైన ఉత్తముడైన ఒక కొడుకు కావాలా?’ అని అడిగాడు.

లోపాముద్ర సంతోషంతో ‘వేయిమందితో సమానమైనవాడు మహాబలశాలి, బుద్ధిమంతుడు అయిన ఒక కొడుకు కావాలి. బుద్ధిహీనులయిన వేయిమంది కొడుకులు ఉండి లాభమేమిటి?’ అంది. అగస్త్యమహర్షి ఆమె కోరినట్టుగా గుణవంతుడైన ఒక కొడుకు పుడతాడు అని చెప్పి కొంత కాలం ఆమెతో ఉండి తపస్సు చేసుకునేందుకు అరణ్యానికి వెళ్లిపోయాడు.

లోపాముద్రకి ప్రపంచమంతా వ్యాపిస్తున్న వెలుగుతో సూర్యుడి తేజస్సువంటి తేజస్సు కలవాడు, కళంకంలేనివాడు ‘దృఢస్యుడు’ అనే పేరు కలవాడు వేదాల్ని, వేదార్థాల్ని వల్లెవేస్తూ జన్మించాడు. అతడికి తేజస్వి అనే పేరుకల ఋషి పుట్టాడు. అతడు చెప్పలేనంత బరువు కలిగిన వంటకట్టెల్ని సులువుగా మొయ్యగలగడం వల్ల అతడికి ‘ఇధ్మవాహుడు’ అని పేరు వచ్చింది.”

ఈ విధంగా అగస్త్యుడు కొడుకుల్ని మనవల్ని పొందడం వల్ల అతడి పితృదేవతలకి పుణ్యగతులు ఏర్పడ్డాయి. ఇది వైశంపాయన మహర్షి జనమేజయుడికి చెప్పిన కథ.

అరణ్యపర్వంలోని (మొదటిభాగము)  రెండవ ఆశ్వాసం సమాప్తం

పెద్ద కీ.. చిన్న కీ

2

[బాలబాలికల కోసం ‘పెద్ద కీ.. చిన్న కీ’ అనే చిన్న కథని అందిస్తున్నారు శ్రీమతి పి.యస్.యమ్. లక్ష్మి.]

[dropcap]ప్ర[/dropcap]థమ్ సుజన, ప్రసాద్‌ల ముద్దు బిడ్డడు. ఆరేళ్ళ అమాయకుడే కాదు, అసాధ్యుడు కూడా. అక్క రచనతో కలిసి ఆడుకోవటమేకాదు, విపరీతమైన అల్లరి కూడా చేస్తాడు. ఈ కాలం పిల్లలకి తగ్గట్లే అమోఘమైన తెలివితేటలు.

పక్క ఇంట్లో వుండే సుజన తల్లి విమలకీ, సుజన అక్క నీలిమకీ కూడా వీడంటే చాలా ముద్దు. వీడూ అమ్మా నాన్నా మీద అలిగినప్పుడూ, వాళ్ళేమన్నా తనడిగింది కొనివ్వనప్పుడూ పెద్దమ్మనీ, అమ్మమ్మనీ ఆశ్రయిస్తాడు అక్కడ వీడి గారాబం ఇంకా సాగుతుంది గనుక.

సుజనకి ఇంటి తాళాలూ, బీరువా తాళాలూ వగైరా ఇంట్లో వున్న తాళాలకన్నింటికీ మరో తాళం చెవి తయారు చేయించి గుర్తుగా ఒక చోట పెట్టటం అలవాటు. వాటి అవసరం ఎప్పుడన్నా పడి, పిల్లల్ని తెమ్మన్నప్పుడు వాళ్ళకి తెలియటం కోసం రోజూ వాడే తాళం చెవిని పెద్ద కీ అనీ, దాచి పెట్టిన మరో తాళం చెవిని చిన్న కీ అని చెప్పేది.

ప్రసాద్‌కి వేరే ఊరు బదిలీ అయింది. పిల్లల చదువుల కోసం సుజన వున్న ఊళ్ళోనే వుండిపోవాల్సి వచ్చింది. రెండు సంసారాలూ, రాకపోకల ఖర్చులు ఎక్కువయ్యాయి. జీతం సర్దుకుని వాడాల్సిన పరిస్ధితి. పిల్లలకి అన్ని సంగతులూ అర్థం కావు కదా. కావాల్సిన వస్తువుల కోసం పేచీ పెట్టటమే తెలుసు.

ఒకసారి ప్రథమ్ ఏదో ఆట వస్తువు కావాలని అమ్మని అడిగాడు. అమ్మ చెప్పే సాకులన్నీ చెప్పింది. తర్వాత కొనిస్తానంది. పుట్టిన రోజుకి కొంటానంది. అలా ఎన్ని చెప్పినా వాడు వినకపోతే, అసలు సంగతులు పిల్లలకి కూడా తెలియాలని నెమ్మదిగా చెప్పింది. “నాన్న ఒక ఊళ్ళో, మనం ఒక ఊళ్ళో వున్నాం కదా, మీకోసం నాన్న వారానికి ఒకసారి ఈ ఊరు వచ్చి వెళ్తున్నారు కదా, మరి అక్కడ నాన్న వుండటానికి ఇంటి అద్దె, ఇంకా రోజూ అనేక ఖర్చులుంటాయి కదా. మీ పరీక్షలు కాగానే మనం కూడా ఆ ఊరు వెళ్ళి పోదాము. అప్పుడు కొంచెం ఖర్చులు తగ్గుతాయి. అప్పుడు నువ్వడిగినవన్నీ కొనిస్తాను, అప్పటిదాకా వేధించకు”, అని చెప్పింది.

ప్రథమ్ ఆలోచించాడు. అమ్మ చెప్పిన మాటలు అన్నీ అర్థం కాకపోయినా, అమ్మ దగ్గర డబ్బులు ఎక్కువ లేవని తెలిసింది. మరి తన బొమ్మ కావాలంటే ఏం చెయ్యాలి. ఆలోచిస్తే ఐడియా తట్టకపోదు కదా. వచ్చేసింది ఐడియా.

“అమ్మా, పోనీలే, నీ దగ్గర డబ్బులు లేకపోతే నువ్విప్పుడు కొనద్దులే. చిన్న కీ వాడతాను” అన్నాడు. వాడి మాటలు సుజనకి అర్థం కాలేదు.

“చిన్న కీ వాడటమేంటిరా. దానితో డబ్బులెలా వస్తాయి? బీరువాలో లేవు” అన్నది.

“బీరువా కీ కాదమ్మా, పెద్ద కీ నాన్న తీసుకెళ్ళినప్పుడు నువ్వు చిన్న కీ వాడతావు కదా. అలాగే, నువ్వు పెద్ద కీ వి. నీ దగ్గర డబ్బులు లేకపోతే చిన్న కీ.. అదే పెద్దమ్మ దగ్గర తీసుకుంటా. ఏ కీ అయినా తాళం తియ్యచ్చని నువ్వే చెప్పావుగా. మన పెద్దమ్మే కదా. మన డబ్బులయితే ఏమిటి పెద్దమ్మ డబ్బులయితే ఏమిటి. పైగా పెద్దమ్మ నేనడిగితే ఏమీ కాదనదు..” అంటూ తుర్రుమన్నాడు.

తను చెప్పిన పెద్ద కీ, చిన్న కీని ప్రథమ్ ఉపయోగించుకున్న విధానానికి ఆశ్చర్యపోయింది సుజన.

యువభారతి – తెలుగు వెలుగు సమాఖ్య సమావేశాలు – ఒక సమీక్ష

0

[dropcap]ఈ[/dropcap] తరం యువతీ యువకులు ఆంగ్ల మాధ్యమంలో చదువుకోవడం వలన తెలుగు చదవడానికి, వ్రాయడానికి కష్టపడుతున్నారు. అందువలన తెలుగులో ఉన్న అమూల్య సాహితీ సంపదను వారు చదివి అర్ధం చేసుకుని, ఆనందించలేని స్థితిలోకి జారుతున్నట్టుగా కనిపిస్తున్నది. ఈ పరిస్థితి ఇలాగే కొనసాగితే – రాను రాను తెలుగు మాట్లాడేవారు, చదివే వారు, ముఖ్యంగా వ్రాసేవారు తగ్గిపోయే ప్రమాదం ఉంది. ఈ పరిస్థితిని నిస్సహాయంగా చూస్తూ ఉండే కన్న మనమంతా పూనుకొని దీని గురించి ఆలోచించవలసిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది.

“చుట్టూరా ఆవరించుకొని ఉన్న చీకటిని తిట్టుకొంటూ కూర్చోవటం కంటె, ప్రయత్నించి ఎంత చిన్న దీపాన్నయినా వెలిగించడం మంచిది” అంటూ ‘యువభారతి’ సంస్థ తొలినాటి నుండి అనుసరిస్తున్న సూక్తి స్ఫూర్తిగా ఇప్పుడు మరొక్కమారు ఈ మార్గంలో నూతన కార్యక్రమాలకు శ్రీకారం చుట్టింది. ప్రస్తుత సమాజంలో‌ తెలుగు భాషా సాహిత్యాల వ్యాప్తికై జంటనగరాలలో పేరెన్నిక గన్న సాహితీ సంస్థలతో కలసి ఒక సమాఖ్యగా ఏర్పడి, నెలనెలా ఒక సంస్థతో కూడి ‘తెలుగు వెలుగు’ సమాఖ్య సమావేశాలను ఏర్పాటు చేయాలని ‘యువభారతి’ సాహితీ సాంస్కృతిక సంస్థ సంకల్పించింది. ప్రతి నెల మొదటి ఆదివారం సాయంత్రం 6 గంటలకు నగరంలోని ఐ.ఐ.ఎం.సి. కళాశాల సభావేదికపై నిర్వహించే ఈ సమావేశాలలో తెలుగు భాషా సాహిత్యాల పరిరక్షణ, వ్యాప్తికి దోహదపడే అనేక కార్యక్రమాలను రూపొందించి నిర్వహించాలని యువభారతి నిర్ణయించింది.

ఈ నిర్ణయం మేరకు, నవంబర్ 4 వ తేదీ (ఆదివారం) సాయంత్రం ఆరు గంటలకు ఐ.ఐ.ఎం.సి. కళాశాల ఆడిటోరియంలో ఏర్పాటు చేయబడ్డ మొదటి సమావేశంలో, విశ్రాంత ఐ.ఏ.ఎస్ అధికారి, తెలంగాణా రాష్ట్ర పూర్వ సలహాదారు డా. కె వి రమణాచారి గారు మాట్లాడుతూ యువభారతి చొరవతో రెండు రాష్ట్రాలలోని సంస్థలు అన్నీ కలిసి రావడం చూస్తే, వృక్షాలన్నీ ఒక చోట చేరి ఫలప్రదానం చేస్తున్నట్లు అనిపిస్తోందని, తెలుగు వెలుగు సమాఖ్య ప్రారంభం తెలుగు భాషను పరిరక్షించు కోవడానికి శుభారంభమని అన్నారు.

యువభారతి అధ్యక్షులు డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర గారు ‘తెలుగు వెలుగు’ సమాఖ్య ఏర్పడడానికి గల కారణాలను వివరించారు. తరువాత  ‘తెలుగు వెలుగు సొగసులు’  అన్న అంశంపై ఆకాశవాణి విశ్రాంత కార్యక్రమ నిర్వాహకులు శ్రీ సుధామ గారు, ‘తెలుగు సాహిత్యం లో ఆణిముత్యాలాంటి పద్యాలు’ అన్న అంశంపై ప్రముఖ రంగస్థల, సినీ నటుడు డా.అక్కిరాజు సుందర రామకృష్ణ గారు ప్రసంగించారు.  అలాగే వంశీ ఇంటర్నేషనల్ సంస్థ అధ్యక్షులు డా. వంశీ రామరాజు గారు, ఐ.ఐ.ఎం.సి. ప్రిన్సిపాల్ శ్రీ కూర రఘువీర్ గార్లు తెలుగు వెలుగు సమాఖ్య ఏర్పాటు చేసే నెలవారీ కార్యక్రమాలకు తమ సహాయ సహకారాలు ఉంటాయని తెలిపారు.

ఈ కార్యక్రమంలో యువభారతి సంస్థ నుండి డా. వంగపల్లి విశ్వనాధం, శ్రీ ఆమాతి రవీంద్ర, శ్రీ జీడిగుంట వెంకట్రావు, డా. జి ఎల్ కె దుర్గ, శ్రీ నారాయణ రెడ్డి, శ్రీ నవీన్, కిన్నెర సంస్థ అధ్యక్షులు శ్రీ మద్దాళి రఘురాం తదితరులు పాల్గొన్నారు.

తరువాత ఈ నెల 1 వ తేదీన, యువభారతి, రసమయి, ఐ.ఐ.ఎం.సి. సంస్థల సంయుక్త ఆధ్వర్యవంలో జరిగిన రెండవ సమావేశంలో  వీరనారి చాకలి ఐలమ్మ విశ్వ విద్యాలయ వైస్ ఛాన్సలర్ ఆచార్య సూర్య ధనుంజయ్ గారు ముఖ్య అతిధిగా పాల్గొని, ‘తెలుగు వెలుగు’  సమాఖ్య కార్యక్రమాల కరపత్రాన్ని ఆవిష్కరించారు.

ఈ సందర్భంగా ఆమె మాట్లాడుతూ తెలుగు సాహిత్య విద్యార్ధినిగా తాను యువభారతిని చాలా దగ్గరగా చూశానని, ముఖ్యంగా తెలుగు సాహిత్యంలో అత్యున్నత ప్రమాణాలను నెలకొల్పిన  ‘మహతి’, ‘కావ్య లహరి’, ‘చైతన్య లహరి’, ‘వికాస లహరి’, ‘దశ రూపక సందర్శనం’ వంటి ఎన్నో అద్భుతమైన గ్రంథాలను ప్రచురించిందని అన్నారు.

ఆచార్య వంగపల్లి విశ్వనాధం గారి అధ్యక్షతన జరిగిన ఈ కార్యక్రమంలో ‘అవధాన ప్రక్రియ’ గురించి శ్రీ మరుమాముల దత్తాత్రేయ శర్మగారు ప్రసంగించారు. అనంతరం ‘తెలుగు భాషా సాహిత్యాల వైభవం’ అన్న అంశంపై యువభారతి అధ్యక్షులు డా.ఆచార్య ఫణీంద్ర గారు నిర్వహించిన కవి సమ్మేళనంలో పలువురు కవులు పాల్గొని తమ కవితా గానం చేశారు.

ఈ కార్యక్రమంలో యువభారతి సంస్థ నుండి శ్రీ ఆమాతి రవీంద్ర, శ్రీ జీడిగుంట వెంకట్రావు, డా. జి ఎల్ కె దుర్గ, శ్రీ నారాయణ రెడ్డి, శ్రీ నవీన్, డా.అక్కిరాజు సుందర రామకృష్ణ, సత్కళా భారతి సంస్థ నుండి అధ్యక్షులు శ్రీ సత్యనారాయణ తదితరులు పాల్గొన్నారు.

సోమేపల్లి సాహితీ సౌరభం – ఆహ్వానం

0

[dropcap]ఆం[/dropcap]ద్ర ప్రదేశ్ రచయితల సంఘం వారి ‘సోమేపల్లి సాహితీ సౌరభం’ కార్యక్రమానికి – ఆహ్వానం.

~

సమయం:

డిసెంబర్ 15న ఆదివారం 

ఉదయం 9.30 నుండి సాయంత్రం 5 గంటల వరకూ

వేదిక:

కాటన్ అసోసియేషన్ హాల్లక్ష్మి పురం, గుంటూరు

మొదటి అంకం: 

సోమేపల్లి వెంకటసుబ్బయ్య స్మారక సంచిక ఆవిష్కరణ

అధ్యక్షులు: పెనుగొండ లక్ష్మీనారాయణ

ముఖ్య అతిథి, ఆవిష్కర్త: పాపినేని శివశంకర్

ఆత్మీయ అతిథులు: తోటకూర వెంకటనారాయణ, మానుకొండ ఉపేంద్ర, షేక్ ఇస్మాయిల్, ఐ రమేష్ బాబు

రెండవ అంకం: సోమేపల్లి సాహిత్య సదస్సు 

అధ్యక్షులు: వెలువోలు నాగరాజ్య లక్ష్మి

1) కవిత్వం: సుంకర గోపాలయ్య

2) నానీలు: కె. జె. రమేష్

మూడవ అంకం: నానా రచన నా..నానీలు పుస్తకం ఆవిష్కరణ 

అధ్యక్షులు: షేక్.కాశింబి

ఆవిష్కర్త: సి. భవానీదేవి

స్వీకర్త: సోమేపల్లి విజయలక్ష్మి

సమీక్ష: రాచమల్లు ఉపేంద్ర

స్పందన: నానా

1.30 నుండి 2.30 వరకు భోజన విరామం

సోమేపల్లి సాహితీ పురస్కారాల ప్రదానం 

అధ్యక్షులు: పొన్నూరి వెంకట శ్రీనివాసులు

ముఖ్య అతిథి: కాట్రగడ్డ దయానంద్

పురస్కార గ్రహీతలు:

వెంకు సనాతని, పి.వి.ఆర్ శివకుమార్, బి. కళాగోపాల్, మయూఖ, శింగరాజు శ్రీనివాసరావు

సభలో ‘ప్రాతఃస్మరణీయులు’ పుస్తకావిష్కరణ వుంటుంది

 

ఆహ్వాన కమిటీ:

చలపాక  ప్రకాష్, ఎస్. ఎం సుభాని, బొమ్ము ఉమామహేశ్వరరెడ్డి, నానా, శర్మ సి.హెచ్, కోపూరి పుష్పాదేవి, శ్రీ వశిష్ఠ

కథా, నవలారచయిత ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు ప్రత్యేక ఇంటర్వ్యూ

0

[‘జక్కదొన’ అనే కథాసంపుటిని వెలువరించిన శ్రీ ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు గారి ప్రత్యేక ఇంటర్వ్యూ అందిస్తున్నాము.]

సంచిక టీమ్: నమస్కారం ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు గారూ.

ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు: నమస్కారం.

~

ప్రశ్న 1. జక్కదొనఅనే కథాసంపుటి వెలువరించినందుకు అభినందనలు. 21 కథలున్న ఈ సంపుటికి 10వ కథ అయిన జక్కదొనపేరునే పెట్టడంలోని కారణం ఏమిటి?

జ: జక్కదొన గ్రామ నేపథ్యంతో వ్రాసిన ఈ కథ మక్కెన వారి కథల పోటీలో ఎంపికై పాలపిట్ట పత్రికలో ప్రచురింపబడింది.

రాయలసీమ సిన్నోడిగా పేరుగాంచిన రచయిత స్వర్గీయ పులికంటి కృష్ణారెడ్డి గారి స్వగ్రామం జక్కదొన.

ఈ పుస్తకాన్ని ఆయనకే అంకితం ఇవ్వడం జరిగింది. అందుకే అది పుస్తకం పేరు అయ్యింది.

ప్రశ్న 2: ఇది మీ 17వ పుస్తకం. దీనికి ముందు వెలువరించిన కథాసంపుటాలు ఏవి? ఓ కథకుడిగా మీకు మంచి పేరు తెచ్చిన సంపుటి ఏది?

జ: ఇప్పటి దాకా పదహారు కథా సంపుటాలు, ఒక నవల వెలువరించాను.

వీటిలో మాండలిక కథలు: ముగ్గురాళ్ళ మిట్ట, సల్లో సల్ల, గాండ్ల మిట్ట, జక్కదొన

బాల సాహిత్యం: రాజు గారి కథలు, రాణి గారి కథలు, కార్వేటినగరం కథలు, నాన్నారం కథలు

మినీ కథలు: పకోడీ పొట్లం [అరవై కార్డు కథలు], మిక్చెర్ పొట్లం [ముప్పై మినీ కథలు]

హాస్య కథలు: దుశ్శాలువా కప్పంగ

ఆధ్యాత్మిక కథలు: గతం గతః, యోగక్షేమం వహామ్యహం

చిత్తూరు జిల్లా యాస కథలు: కిష్టడి కతలు, రాజనాల బండ, పుత్తూరు పిలగోడు

నవల: మేకల బండ.

ప్రశ్న 3: “ఇలాంటి కథలు, బతుకు పట్ల సానుకూల దృష్టిని కల్గిస్తాయి. ఈ కథల ద్వారా రచయిత ఏం చెప్పదలుచుకున్నాడో నేరుగా చెప్పకుండా చైతన్యవంతమైన పాత్రల ద్వారా చెప్పించటం కథా నిర్మాణంలో భాగమే” అన్నారు శ్రీ తగుళ్ళ గోపాల్ తమ ముందుమాటలో. మీరు ఎంచుకునే ఇతివృత్తాలను ఈ వాక్యాలు ప్రతిబింబిస్తాయి. ఈ సందర్భంగా, కథా రచయితగా మీ ప్రస్థానాన్ని వివరించండి?

జ: మనమున్న సమాజంలో మన చుట్టూరా ఎంతో నెగిటివిటీ ఉంటుంది. మనం చదివే కథల్లో కూడా అలాగే ఉంటే మనం ఎదగలేము. ఆశావాద దృక్పథంతో జీవించలేము. అందుకే నా కథల్లో సానుకూల ముగింపులు ఉంటాయి. పాఠకుల్లో కొత్త ఆశలు చిగురిస్తాయనేది నా నమ్మకం.

ప్రశ్న 4: ‘జక్కదొన’ కథాసంపుటిలో వస్తు శిల్పాల్లో కృష్ణస్వామి రాజు చేయి తిరిగిన నేర్పరితనం కన్పించింది. ఎలాంటి వస్తువునైనా పాఠకుడి మస్తిష్కాన్ని మెలిమెట్టేలాగా, కథగా మలచగల సత్తా వారికుందని అర్థమైందని ఆచార్య పి.సి. వెంకటేశ్వర్లు గారు అభిప్రాయపడ్డారు. వస్తువు, శైలి, శిల్పం లలో కథలకు ఏది ముఖ్యమని మీరు భావిస్తారు?

జ: ముఖ్యంగా చదివించే గుణం ఉండాలి కథకి. అప్పుడే అది కలకాలం నిలుస్తుంది. వస్తువు కానీ, శైలి కానీ, శిల్పం కానీ రచయితకి, ప్రచురణ కర్తకి మాత్రమే నచ్చితే సరిపోదు. పాఠకుడికి నచ్చాలి. చేరాల్సిన పాఠకుడికి చేరాలి. అప్పుడే ఆ కథకి ప్రాణం వస్తుంది. ప్రపంచమంతా చుట్టి వస్తుంది ఆ కథ.

ప్రశ్న 5: మనం ఆలోచించని రెండవ కోణాన్ని ఆవిష్కరిస్తుందని తగుళ్ళ గోపాల్ గారు పేర్కొన్న డబ్బు పాపిష్టిదికథ నేపథ్యం వివరిస్తారా?

జ: సినీ నటులు, రాజకీయ నాయకులు, క్రికెట్ ప్లేయర్‌లు, డాక్టర్లు,.. సెలిబ్రిటీ లందరూ మనకి కలర్‌ఫుల్‌గా కనిపిస్తారు. వారిని బాహ్యంగా చూస్తే వారంతా అదృష్టవంతులు ఇంకెవ్వరూ ఉండరన్న ఆలోచనల్లో ఉంటాము. కానీ కనిపించేది వేరు, వాస్తవం వేరు అని మనం లోతుకు వెళ్లి చూస్తీ కానీ తెలియదు.

అలాగే వైద్యులందరూ కోట్లు సంపాదిస్తారని, ఆస్తులు బాగా కూడబెడుతారని మనం భావిస్తాం. అందరి డాక్టర్ల పరిస్థితి ఇలా ఉండదని, వారి జీవితాల్లోనూ చీకటి వెలుగులు ఉంటాయని చూపే ప్రయత్నమే ఈ కథ.

దీన్ని చదివిన కొందరు డాక్టర్లు భుజాలు తడుముకోవడం గమనించాను.

ప్రజాశక్తిలో ప్రచురింపబడిన ఈ కథ వాణిశ్రీ గారి సంపాదకత్వంలో తెలుగు కథ రచయితల వేదిక వారి ‘మా కథలు 2022’ లో కూడా చోటు చేసుకుంది.

పుస్తకావిష్కరణ సభకు హాజరైనవారు

ప్రశ్న 6: చదువుతున్నప్పుడు కళ్ళు చెమరింప చేసి, చదివాకా ఆలోచింపజేసే ఫుల్ మీల్స్కథకి ప్రేరణ మీకు తారసపడిన పిల్లలా లేక ఈ కథ పూర్తిగా కల్పనా? ఈ కథ గురించి చెప్తారా?

జ: నా భార్య సూరపరాజు మీనాక్షి ప్రభుత్వ పాఠశాలలో టీచర్‌గా పని చేస్తోంది. ఆమెతో పాటు స్కూల్‌కి వెళ్ళినప్పుడు మధ్యాహ్న భోజనం పథకం ద్వారా పిల్లలు ప్లేట్ల లోని అన్నాన్ని ఆవురావురుమని తినడం గమనించే వాణ్ని. ‘శెలవులప్పుడు వారికి అన్నం ఎలా దొరుకుతుంది?’ అన్న ప్రశ్న నాలో మొదలయ్యింది. అధికారులను అడిగాను.

శెలవుల్లో ఈ పథకం అమలు చేయరని తెలుసుకుని బాధపడ్డాను. ‘ఎప్పుడెప్పుడు బడి తెరుస్తారా, కడుపు నిండా అన్నం తినవచ్చా..’ అని ఎదురుచూసే పిల్లల్ని కళ్ళారా చూశాను. చాలా బాధేసింది.

ప్రభుత్వం ఈ సమస్యను అధిగమించడానికి ప్రయత్నిస్తే బాగుంటుందని కథ రూపంలో తెలియజేశాను.

ఈ కథ నవ తెలంగాణ వారి ఆదివారం అనుబంధం సోపతిలో ప్రచురింపబడింది. ఈ కథ నచ్చిన చైతన్య మానవి [మహిళా మాస పత్రిక] సంపాదక వర్గం అదే కథను మళ్ళీ తమ పత్రికలో ప్రచురించి వారి పాఠకులకు అందించడం విశేషం.

చూద్దాం.. ఏ ప్రభుత్వ అధికారి కళ్ళల్లో అయినా ఈ కథ పడి, పిల్లలకి శెలవు దినాల్లో కూడా ఆహారం దొరికే అవకాశం వస్తుందేమో..

ప్రశ్న 7: ఈ సంపుటిలో మూగజీవాలకు సంబంధించిన కథలు. జక్కదొన, ఎర్రమట్టి, నిర్ణయ, పొట్టిగుట్టలు. పుస్తకానికి శీర్షికగా ఎంచుకున్న జక్కదొనకథ గురించి, ఈ కథ వ్రాయడానికి ప్రేరణ కలిగించిన సంఘటన గురించి చెప్పండి.

జ: ఈ ప్రకృతిలో మనుషుల సంఖ్య కన్నా జంతువులు ఎక్కువున్నాయనేది అందరికీ తెలిసిందే. మనం ప్రత్యక్షంగానో పరోక్షంగానో మూగజీవాల మీద ఆధారపడి ఉన్నామనేది కూడా వాస్తవము. అయితే మనం వాటిని నిర్లక్ష్యం చేస్తున్నామనేది నా అభిప్రాయం.

అవి మనుగడ సాగించాలంటే, మన దేశంలో మరిన్ని వెటర్నరీ కాలేజీలు, ఆసుపత్రులు రావాలన్నిది నా కోరిక.

ఇకపోతే.. జక్కదొన కథ గురించి.. నేను పల్లెటూర్లకు వెళ్ళినప్పుడు పశువుల కాపర్లు చాలామంది పశువులను విచక్షణా రహితంగా కొట్టడం చూశాను. వాటి శరీరాలు రాళ్ళు కావని, ప్రాణమున్న కణాల మయమని వారు గుర్తిస్తే బాగుంటుందని భావించేవాడిని. అలా గొడ్డును బాదుతున్నప్పుడు పుట్టుకొచ్చిన కథే ఈ జక్కదొన.

మూగజీవాల నేపథ్యంతో వ్రాసిన ‘బోడి గుట్ట’ కథ, మొదట జాగృతి పత్రికలో ప్రచురింపబడింది. అయితే ఈ కథ రైతులకు ఉపయోగకరమని భావించిన రైతు నేస్తం మాస పత్రిక వారు వారి పత్రికలో పునర్ముద్రించడం జరిగింది.

ప్రశ్న 8: . ‘గోల్కొండ చూసొద్దాం, రారండి!!!’ కథలో మంచి మార్కులతో పాసైన విద్యార్థులను విమానం ఎక్కించి ప్రోత్సహించిన ఉమాపతి కల్పిత వ్యక్తా? నిజజీవితంలో ఉన్నారా? ఈ కథ వ్రాయడంలో ఈమధ్య వచ్చిన సముద్రఖని నటించిన ‘విమానం’ అనే సినిమా ప్రభావం ఏమైనా ఉందా?

జ: తిరుపతి జిల్లా సత్యవేడు మండలంలోని ఓ గ్రామంలో జరుగుతున్న ‘విమానయానం’ ఈ కథకి ప్రేరణ. అధిక మార్కులు తెచ్చుకున్న పిల్లల్ని ఆ ఊరి గ్రామస్థులు కొందరు విమానంలో తిప్పడం తెలిసుకుని దాన్ని కథగా మార్చాను.

ఈ కథను చదివి ప్రేరణ పొంది తాము కూడా తమ పల్లెల్లో దీన్ని అనుసరిస్తామని కొందరు చెప్పినప్పుడు పొంగిపోయాను.

కాగా ప్రస్తుతం విదేశాల్లో ఉన్న ఎస్కే యూనివర్సిటీకి చెందిన ఆచార్య మహాసముద్రం దేవకి గారు ఇటీవల ‘నాకు నచ్చిన కథ’ అని పేర్కొంటూ తన బ్లాగ్‌లో ఈ కథ గురించి గొప్ప సుదీర్ఘ వ్యాసం వ్రాయడం చెప్పుకోదగ్గ విశేషం.

మీరు చెప్పిన సముద్రఖని ‘విమానం’ సినిమా నేను ఇప్పటిదాకా చూడలేదు. చూసే ప్రయత్నం చేస్తాను. చూస్తే కానీ బేరీజు వెయ్యలేను.

ప్రశ్న9: ‘తొలి అడుగు’ కథలో రెండో పేరాలో ‘వారానికే ఈ వృత్తి పూల దారి కాదని, రాళ్ళ దారని అర్థమైపోయింద’ని చెప్పడంలో – చాలా నేర్పుగా కథ ఇతివృత్తాన్ని వెల్లడించారు. ఈ కథ, మైత్రేష్ పాత్ర కల్పితాలా లేక మీకు ఎదురైన ఘటన/తారసపడిన వ్యక్తి ఆధారంగా అల్లిన కథా?

జ: అన్నీ ప్రభుత్వమే చేయాలని అనుకోవడం తప్పని తెలియజేయడమే ఈ కథ ప్రధాన ఉద్దేశ్యం. ముఖ్యంగా యువత దీన్ని గుర్తించాలి. వారిలోని శక్తులను వెలికి తీయాలి. ఈ సమాజానికి తమ వంతు ఉడుత సహాయం చేయాలి అనే తపనతో వ్రాశాను.

కొన్ని గ్రామాల్లో చిన్నచిన్న విషయాలకు సంబంధించి గ్రామస్తులే చందాలేసుకుని చేసుకోవడం చూశాను. పంచాయితీ వారు చేయలేదని నిందించకుండా చేసుకోవడం చూసి అల్లిన కథ ఇది.

ప్రశ్న 10: సాధారణంగా రచయితలకు వారి రచనలన్నీ నచ్చుతాయి. అయితే ఈ సంపుటిలోని ఏ కథ మీకు బాగా నచ్చింది? ఎందుకు?

జ: ‘ఊరి మట్టి’ నాకు నచ్చిన కథ. ఎందుకంటే.. ఏదో ఒక అనుబంధం ఉండే, మనం ఒక ఊరిలో పుడుతాము. ఆ ఊరికీ మన శరీరానికీ ఏదో ఒక కనెక్టివిటీ ఉంటుందని నా నమ్మకం.

అందుకే మనం పుట్టి పెరిగిన ఊరికి వెళ్తే పోగొట్టుకున్న ప్రాణవాయువు తిరిగి పొందినట్లవుతుంది. దారిపోయిన శక్తి మళ్ళీ దొరికినట్లవుతుంది.

నా మిత్రులెవరైనా మనసు సరిగా లేదంటే.. స్వంత ఊరికి వెళ్లి రమ్మంటాను. రక్తం పంచుకు పుట్టిన తోబుట్టువులను కలిసి రమ్మంటాను.

ప్రశ్న11: ఈ సంపుటిలోని ఏ కథ రాయడం కష్టమనిపించింది? ఎందువలన? ఏ కథనైనా ఇంకా మెరుగ్గా రాసి ఉండచ్చు అని అనిపించిందా?

జ: ‘పురుషా.. ఓ.. పురుషా!’ కథ రాయడం కష్టమనిపించింది. కథ లోతుకు వెళ్లి చూస్తే ఎంతో ఉందనిపిస్తుంది. పైపైన చూస్తే సాదా కథగానే తోస్తుంది. ఎందుకంటే ఇది చాలా సున్నితమైన సబ్జెక్టు. మగవాళ్ళు కానీ ఆడవాళ్ళు కానీ అందరూ ఒకే రకంగా ఉండరని తెలియజెప్పే అంశం.

బియ్యం ఉడుకుతున్నప్పుడు ఒక్క మెతుకు చూస్తే చాలంటారు. కానీ మనుషుల మనస్తత్వాల జోలికి వెళ్తే.. లోకో భిన్న రుచి అని తెలుస్తుంది.

నేను మరింత అధ్యయనం చేయాలి. సమాజం పట్ల, స్త్రీ పురుషుల మనస్తత్వాల పట్ల మరింత లోతుకు వెళ్ళి అవగాహన పెంచుకోవాలి. అప్పుడు ఇదే కథను మరింత మెరుగ్గా రాస్తానేమో అనిపిస్తుంది.

ప్రశ్న12. జక్కదొనపుస్తకం ప్రచురణలో మీకు ఎదురైన ప్రత్యేక అనుభవాలు ఏవైనా ఉన్నాయా? ఉంటే వాటిని పంచుకుంటారా?

జ: ప్రూఫ్ రీడింగ్ నాకు ఓ సవాల్ లాంటిది. ఎన్ని తప్పులు కనిపెట్టినా మరి కొన్ని కొత్తగా కనిపిస్తాయి. అందుకే మిత్రుల సహాయం తీసుకుంటాను. ఒకటికి ఆరుసార్లు చెక్ చేసుకుంటాను. తప్పులు తగ్గించడానికి ప్రయతిస్తాను. అదే నాకు సమస్య. మిగతా అనుభవాలు నా ఆధీనంలోనివే.

ప్రశ్న13. ఈ పుస్తకానికి పాఠకాదరణ ఎలా ఉంది? ఈ పుస్తకానికి ఏవైనా బహుమతులు/పురస్కారాలు వచ్చాయా?

జ: ఈ పుస్తకాన్ని చదివి కే.వి.రమణాచారి గారు, భువనచంద్ర గారు ప్రత్యేకంగా ఫోన్ చేసి అభినందించడం ఓ విశేషం.

‘నా పుస్తకం ప్రణాళిక’ ద్వారా గ్రంథమాల సభ్యులకు పంపడానికి 150 కాపీలు కొనడానికి ముందుకు వచ్చారు హిందూపురం కల్లూరు రాఘవేంద్రరావు గారు.

అలాగే ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ఉన్నత విద్యామండలి వారు టాక్ ది బుక్ కార్యక్రమంలో ఈ పుస్తకంపై గంటసేపు సమీక్షా కార్యక్రమం నిర్వహించడం చెప్పుకోదగ్గ విషయం.

పుస్తకం మార్కెట్ లోకి వచ్చి పట్టుమని రెండు నెలలు కూడా కాలేదు. కాబట్టి పురస్కారాలు అందుకోవడానికి మరికొంత కాలం అవసరమవుతుంది. పుస్తకంలో సత్తా ఉంటే ఎవరో ఒకరు గుర్తిస్తారనేది నా అనుభవసారం.

ప్రశ్న14. కథకుడిగా, బాలసాహితీవేత్తగా మీ భవిష్యత్తు ప్రణాళికలేమిటి? ఏవైనా కొత్త పుస్తకాలు సిద్ధమవుతున్నాయా?

జ: నా 18వ పుస్తకం ‘మీది తెనాలి-మాది తెనాలి’ [ఇరవై కొసమెరుపు కామెడీ కథల సంపుటి] ప్రచురణకు సిద్ధంగా ఉంది.

అలాగే కుంటోళ్ళ కొట్టం [బాలల హాస్య నవల], తమసోమా జ్యోతిర్గమయ [ఆధ్యాత్మిక కథలు] పుస్తకాలు వచ్చే ఏడాది వెలుగులోకి రానున్నాయి.

అలాగే నావి చిన్నా పెద్దాకథలు 600 దాకా ప్రచురింపబడ్డాయి. ఎప్పటికైనా వెయ్యి కథలు పూర్తి చెయ్యాలని నా ప్రణాళిక.

~

సంచిక టీమ్: విలువైన సమయాన్ని కేటాయించి, సంచిక కోసం ఇంటర్వ్యూ ఇచ్చినందుకు ధన్యవాదాలు ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు గారు.

ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు: ప్రతి దశలోనూ నన్ను ప్రోత్సహిస్తున్న సంచిక యాజమాన్యానికి ఇందుమూలముగా ప్రత్యేక ధన్యవాదములు తెలియజేస్తున్నాను.

***

జక్కదొన (కథలు)
రచన: ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు
ప్రచురణ: అచ్చంగా తెలుగు ప్రచురణలు
పేజీలు: 167
వెల: ₹ 140/-
ప్రతులకు:
ప్రతులకు: నవోదయ బుక్ హౌస్, హైదరాబాద్
ఇతర ప్రముఖ పుస్తక కేంద్రాలు
ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు
ఫోన్ 9393662821
ఆన్‌లైన్‌లో
https://www.telugubooks.in/products/jakkadona

 

~

‘జక్కదొన’ కథాసంపుటి సమీక్ష:
https://sanchika.com/jakkadona-book-review-kss/

మంచి మనుషుల మంచి కథలు – ‘జక్కదొన’

0

[శ్రీ ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు గారి కథాసంపుటి ‘జక్కదొన’ పై సమీక్ష అందిస్తున్నారు కొల్లూరి సోమ శంకర్.]

[dropcap]ప్ర[/dropcap]ముఖ కథా రచయిత, బాలసాహితీవేత్త శ్రీ ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు గారి 17వ పుస్తకం ‘జక్కదొన’ కథాసంపుటి. 21 కథలున్న ఈ పుస్తకాన్ని అచ్చంగా తెలుగు ప్రచురణలు వారు ప్రచురించారు.

“రాజుగారి కథల్లో మానవీయత తొణికిసలాడే మంచి మనుషులు ఎదురుపడతారు. పుట్టిన ఊరు కోసం ఏదైనా చేయాలని తపన పడుతుంటారు. స్వార్థంతో కూడిన ఒకటి రెండు పాత్రలు ఎదురైనా ఇతరులని చూసి వాళ్ళు కూడా పరివర్తన చెందుతారు” అని ఈ కథలలోని పాత్రల స్వభావాలను తన ముందుమాటలో ప్రస్తావించారు శ్రీ తగుళ్ళ గోపాల్.

~

అప్పు అంటే భయం ఉన్న ఓ వైద్యుడికి ఎదురైన కష్టమేమిటో ‘డబ్బు పాపిష్టిది!’ కథ చెబుతుంది. ‘పరిస్థితి ఎంతో దారుణంగా తయారై ఉంటే కానీ వారు ఈ నిర్ణయం తీసుకుని ఉండరు’ అనుకుంటాడు డాక్టర్ గారి శ్రీమతిని కలిసిన ఓ బ్యాంక్ మేనేజర్. తీర్చలేని అప్పు, సమాజంలో హోదాలతో సంబంధం లేకుండా, మనుషులపై ఒత్తిడి కలిగించి, జీవితాన్ని ఎలా ఛిద్రం చేస్తుందో ఈ కథ చెబుతుంది.

మంచి జరుగుతుందనకున్నప్పుడు, చేసే పని విషయంలో భయపడకూదని ఆమె ఎలా తెలుసుకుంది? వాళ్ళ ఆయన తన ఉద్యోగ నిర్వహణలో భాగంగా, ప్రాణాలకు తెగించి చేసిన ఓ మంచి పని ఎంతో మందికి ఆనందం కలిగించటంతో, ఆమె ఓ చక్కని నిర్ణయం తీసుకుంటుంది ‘బుడబుక్కల బంగారు తల్లి’ కథలో.

పుత్తూరు నుంచి తమిళనాడులోని పళ్ళిపట్టుకు వెళ్ళే బస్సులో కండక్టర్‍గా పనిచేసే మునియప్ప కొడుకు సముద్రుడు – ఒక రోజు బస్సులో ప్రయాణించి, తండ్రి డ్యూటీ ఎలా చేస్తాడో గమనించి – ప్రయాణీకులని చూసి ఏం నేర్చుకునాడో తెలుసుకోవాలంటే ‘రైట్.. రైట్’ కథ చదవాలి. కండక్టర్‍పై మాట తూలిన కాలేజీ కుర్రాడికి ఓ ముసలామె ఇచ్చిన జవాబు మనుషుల్లోని మంచితనాన్ని గుర్తు చేస్తుంది. చక్కని కథ.

సరదాగా మొదలై, అలవాటుగా మారి, ఆపై వ్యసనమైన ఓ బలహీనత ఒక కుటుంబంలో తండ్రీ కొడుకులను కమ్మేస్తుంది. తండ్రి ఆలస్యంగా మేల్కొన్న అప్పటికే అతని ఆరోగ్యం క్షీణిస్తుంది. కొడుకుని చూసుకుందామని, బెంగుళూరులో ఉద్యోగం చేసుకుంటున్న కొడుకుని ఇంటికి పిలిస్తే, కొడుకు కూడా ఆ వ్యసనానికి లొంగాడని తెలుస్తుంది. అయితే కొడుకు ఇంకా దానికి బానిస కాకపోవడంతో, తండ్రి దుస్థితిని చూసి తాను మారుతాడు. ‘ఆవు చేనులో మేస్తే..’ ఆలోచింపజేసే కథ.

బడిలో విద్యార్థులకు మధ్యాహ్న భోజనం పథకం ఎంత ముఖ్యమో ‘ఫుల్ మీల్స్’ కథ చెబుతుంది. ‘నాకు బిరియానీ హోటల్‍లో ఉద్యోగం ఇప్పించు దేవుడా’ అని ఓ చిన్న పాప ఎందుకు కోరుకుందో తెలిస్తే, మనసు బరువెక్కుతుంది. ఈ కథలోని మణికంఠ లాంటి వారు సమాజానికి ఎంతో అవసరం.

ఎనభై ఏళ్ళ వయసున్న తండ్రి కోరిక తీరుద్దామని అనుకున్న కొడుకుకి – పుట్టి పెరిగిన ఊరికీ, మనిషికీ మధ్య ఎంతటి ఆకర్షణ శక్తి ఉంటుందో ‘ఊరి మట్టి’ కథలో తెలుస్తుంది.

కొత్తగా విలేఖరి ఉద్యోగంలో చేరిన జ్వాలాముఖికి ఎదురైన అనుభవాలు, అతడిలో కలిగిన ఉద్వేగాలను, స్పందనలను ‘దుప్పీ.. దుప్పీ.. ఏమాయె!’ కథ చెబుతుంది. వన్యప్రాణులను చంపటం నేరమని తెలిసి కూడా, ఓ దుప్పిని చంపి వండుకుని ఊరంతా తిన్న వార్తని పేపర్‍లో కవర్ చేయాలనుకుంటాడు. కానీ ఆఫీస్‌కి వెళ్ళేసరికి దుప్పి కాస్తా మేకగా మారిపోతుంది. ‘భలే ఉద్యోగం’ అనుకుంటాడు.

తాను పనిచేసే గ్రామీణ బ్యాంకుకు డిపాజిట్లు సంపాదించడానికి మేనేజర్ నిశ్చల చేసిన ప్రయత్నాలను ‘డిపాజిట్’ కథ చెబుతుంది. తన లక్ష్యాన్ని సాధించాడానికి ఆమె చేసిన కృషి, సంకల్ప బలం దృఢంగా ఉంటే, గమ్యం చేరే మార్గం కనబడుతుందని చెప్తుంది.

“పద్యాలు చదివినంత సులువు కాదండీ, టూ వీలర్ డ్రైవింగ్ చెయ్యడం” అన్న బబిత – అశ్విని అనే అమ్మాయి సాయంతో బండి నేర్చుకుంటుంది. అశ్వని నేపథ్యం తెలుసుకున్న బబిత కుటుంబ సభ్యులు ఆశ్చర్యపోతారు. ఇంజనీరింగ్ చదివే అమ్మాయి డ్రైవింగ్ నేర్పడాన్ని ఎందుకు ఉపాధిగా మార్చుకుందో తెలుసుకున్నాక, ఆ  అమ్మాయి పట్ల గౌరవం కలుగుతుంది. ‘L-బోర్డు’ కథ చక్కని జీవితపాఠం చెబుతుంది.

నొప్పి, బాధ మనుషులకే కాదు పశువులకీ ఉంటాయని బొజ్జరాజు ‘జక్కదొన’ కథలో తెలుసుకుంటాడు. తాను చేసిన తప్పుకి పశ్చాత్తాపం చెందుతాడు. తాను కాలు విరక్కొట్టిన గొర్రెపిల్లను అక్కున చేర్చుకుని కన్నీరు కారుస్తాడు. దానికేమర్థమయిందో గానీ, దాని కళ్ళు కూడా తడి అవుతాయి. ఈ కథ చదువుతుంటే సన్నివేశాలన్నీ పాఠకుడి మనోఫలకం మీద కదలాడుతాయి.

టర్కీలో పెను భూకంపం సంభవించి. జనజీవితం అతలాకుతలమై తిరిగి గాడిన పదేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నప్పుడు,  అక్కడి ప్రజలకు సేవలందించడానికి – పరాయి దేశాల నుంచి వాలంటీర్‌‌లని ఆహ్వానిస్తారు. చిత్తూరు జిల్లా ఈశ్వరాపురంలోని నరసింహ టర్కీ వెళ్ళే బృందంలో చేరాలనుకుంటాడు. కానీ తిరుపతికి వెళ్ళే దారిలో ఎదురైన ఓ వ్యక్తి, అతని కథ – నరసింహ ఆలోచనల్లో మార్పు తెస్తాయి. ‘అంజేరమ్మ కనుమ’ కథ ఆసక్తిగా సాగుతుంది.

“సినిమాల్లో మాదిరి రీలు రీలుకూ సీను మారినట్టు మన జీవితాలు మారవు” అని తల్లి చెప్పిన మాటలని విహంగ జీర్ణించుకుందా లేదా? ఎదుగుతున్న కొద్దీ ఆమెలో వచ్చిన మార్పు ఏమిటీ, అది దేనికి దారి తీసిందో ‘పురుషా.. ఓ పురుషా..’ కథ చెబుతుంది.

కంటి చూపు సరిగా కనబడడం లేదని తల్లికి ఫిర్యాదు చేస్తుంది ప్రమీల. ఆడపిల్లలంటే తక్కువ భావం ఉన్న తండ్రి మొదట కాదన్నా, చివరికి కూతురుని కంటి ఆసుపత్రికి తీసుకెళ్తాడు. డాక్టరు గారు ప్రమీలని పరిశీలించి, చిన్న సమస్యేననీ చెప్పి, కళ్ళద్దాలు రాస్తారు. తర్వాత తండ్రిని మళ్ళీ లోపలికి పిలిచి, అసలైన ‘దృష్టి దోషం’ నీది అని చెప్తాడు. ప్రమీలకి ఆ డాక్టర్ చేసిన మరో సాయం ఏమిటో తెలుసుకోవాలంటే ఈ కథ చదవాలి.

అన్నిటికీ ప్రభుత్వం మీదే ఆధారపడకుండా, తమకు వీలైన పనులను ప్రజలే స్వయంగా పరిష్కరించుకోవచ్చని చెప్తుంది ‘తొలి అడుగు’ కథ.

గుడికి గోడ కట్టించడం కన్నా, పశువుల దాహం తీర్చడం ముఖ్యమనుకున్న వెటర్నరీ డాక్టర్ అనంత గురించి తెలుసుకోవాలంటే, ‘బోడి గుట్ట’ కథ చదవాలి.

మనుషుల ప్రాణాలకి లాగే, పశువుల ప్రాణాలకి డాక్టర్ల అండ కావాలని ‘ఎర్ర మట్టి’ కథ చెబుతుంది. ఆర్ద్రమైన కథ.

అమ్మ కోక విలువ, ఈత నేర్చుకోవాల్సిన ఆవశ్యకతని చెప్తుంది ‘అమ్మ కోక’ కథ. పట్టణాలలోని వాళ్ళను అనుకరిస్తూ, పల్లెటూరి వాళ్ళు – అత్యంత ఆవశ్యమైన విద్యలను నేర్చుకోవడం మానేస్తున్నారనీ, ప్రాణాలు కాపాడుకునే ఈత నేర్చుకునే విషయంలో అలక్ష్యం కూడదని ఈ కథ చెబుతుంది.

మంచి పనికి పూనుకుంటే, చేతులు కలిపే మనుషులకు కొదువ ఉండదనీ, సంకల్పం మంచిదైనప్పుడు అన్నివైపుల నుండీ సహకారం అందుతుందని ‘నగరి ముక్కు’ కథ చెబుతుంది. సందేశాత్మకమైన కథ, ఆచరణీయమైన సూచన చేసింది.

తాను సాకిన మేకని బలి ఇవ్వకుండా కాపాడిన పసివాడి కథ ‘పొట్టిగుట్టలు’. కేవలం పసివాళ్ళకే ఉండే నిష్కల్మషమైన ప్రేమని చాటుతుందీ కథ.

ఇంట్లో దొరకని ప్రేమ బయట దొరికితే.. సొంత రక్తం కూడా పరాయిదైపోతుందనే కఠిన వాస్తవం గ్రహించిన ఆ తండ్రి కూతుర్ని క్షమించాడా? ఆమె తీసుకున్న నిర్ణయాన్ని ఆమోదించాడా? ‘నిర్ణయ’ కథ ఈ ప్రశ్నలకి జవాబిస్తుంది.

ఓ మామూలు రైతు, తమ ఊరి పిల్లల్లో బాగా చదువుకోవాలనే తపనిని రగిలించడానికి, వాళ్ళు చదువుల్లో రాణించడానికి ప్రోత్సాహకంగా ఏం చేసాడో తెలుసుకోవాలంటే, ‘గోల్కొండ చూసొద్దాం, రారండి!!!’ కథ చదవాలి.

~

“రాజు గారు తన కథల్లో సమాజంలోని వ్యక్తులను పాజిటివ్ కోణం నుంచి మాత్రమే చూపిస్తారు. ఎంత వెదికినా, దుర్మార్గపు మనస్తత్వం గల మనుషులు కనిపించరు” అని ఆచార్య పి. సి. వెంకటేశ్వర్లు వ్యాఖ్యానించారు.

ఈ కథలు చదివిన పాఠకులు, ఈ అభిప్రాయంతోనూ, పైన ప్రస్తావించిన తగుళ్ళ గోపాల్ గారి అభిప్రాయంతో ఏకీభవించక ఉండలేరు.

ఈ కథలు మంచి మనుషుల మంచి కథలని పాఠకులు భావించడంలో అనౌచిత్యమేమీ ఉండదు.

***

జక్కదొన (కథలు)
రచన: ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు
ప్రచురణ: అచ్చంగా తెలుగు ప్రచురణలు
పేజీలు: 167
వెల: ₹ 140/-
ప్రతులకు:
ప్రతులకు: నవోదయ బుక్ హౌస్, హైదరాబాద్
ఇతర ప్రముఖ పుస్తక కేంద్రాలు
ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు
ఫోన్ 9393662821
ఆన్‌లైన్‌లో
https://www.telugubooks.in/products/jakkadona

 

~

శ్రీ ఆర్. సి. కృష్ణస్వామిరాజు గారి ప్రత్యేక ఇంటర్వ్యూ:
https://sanchika.com/special-interview-with-mr-rck-raju/

‘అందమైన గీతాల రచనకు మాహిర్ – సాహిర్’-24 – రాత్ భర్ కా హై మెహమాన్ అంధేరా

0

[‘అందమైన గీతాల రచనకు మాహిర్ – సాహిర్!!!’ అనే శీర్షికలో ప్రముఖ గీత రచయిత సాహిర్ గారి పాటలని విశ్లేషిస్తున్నారు పి. జ్యోతి.]

[dropcap]ఈ[/dropcap] వారం విశ్లేషిస్తున్న పాట చిత్రం ‘సోనే కీ చిడియా’ (Sone Ki Chidiya, 1958) చిత్రం లోని ‘రాత్ భర్ కా హై మెహమాన్ అంధేరా’. గానం మహమ్మద్ రఫీ. సంగీతం ఓ పి నయ్యర్.

~

జీవితంలోని ఆటుపోట్లకు భయపడి ఆత్మహత్యలు చేసుకునేవారి సంఖ్య విపరీతంగా పెరుగుతుంది. అపజయాలను స్వీకరించడం, జీవితంలోని సంఘర్షణను ఒప్పుకోవడం, జీవన పథంలోని సవాళ్లను అంగీకరించలేకపోవడం ఇవన్నీ మనిషి అర్ధాంతరంగా తనువు చాలించడానికి కారణాలు. ప్రస్తుత తరంలో జీవితం పట్ల అవగాహానలేమి, అంతులేని కోరికలను కట్టడి చేయలేని క్రమశిక్షణా రాహిత్యం, ఓటమిని అంగీకరించలేని అహం వారి జీవిత ప్రయాణాలను ప్రభావితం చేయడం కనిపిస్తుంది. ముఖ్యంగా మానవ సంబంధాల పట్ల అపరిపక్వత ఈ తరంలో చాలా ఎక్కువ. ఇలాంటి వారు ప్రతి తరంలోనూ కనిపిస్తారు. కాని వారి సంఖ్య మారుతున్న జీవన పరిస్థితుల కారణంగా ప్రతి తరంలో పెరుగుతూ కనిపిస్తుంది.

సాహిర్ తన గీతాలలో జీవితంలోని సంఘర్షణను ప్రతి సందర్భంలోనూ వ్యక్తీకరించేవారు. జీవితం పూల పానుపు కాదని, ప్రతి అనుభవమూ వచ్చి పోయే ఆనందమే అని, జీవితంలో మనిషికున్న ఏకైక నేస్తం ఒంటరితనం అని ఆయన ఎన్నోసార్లు సినీ గీతాల నేపథ్యంలో వినిపించారు. కాని అయినా మనిషి పోరాడాలని, ఒక సైనికుడిగా జీవన యుద్దంలో పాల్గొనాలని ప్రతి సవాలుని స్వీకరించి ఎదుర్కోవాలని, అదే జీవించడం అని తన శైలిలో చెబుతూ వెళ్లారు. అందుకే వారి కలం నుండి ఎన్నో స్ఫూర్తిదాయకమైన గీతాలు జన్మించాయి. మిగతా సినీ కవులతో పోలుస్తే జీవితపు సవాళ్ళను ఎదుర్కొమంటూ ప్రోత్సాహకర గీతాలు రచించిన కవులలో ముందు వరుసలో నిలుస్తారు సాహిర్. ‘సోనే కీ చిడియా’ సినిమా కోసం ఆయన రచించిన గీతం ఆ కోవలోకే వస్తుంది.

ఈ పాటకు ముందు వచ్చే సాకీ పాట సారాంశాన్ని పూర్తిగా వ్యక్తీకరిస్తుంది.

మౌత్ కభీ భీ మిల్ సక్తీ హై లేకిన్ జీవన్ కల్ న మిలేగా

మర్నే వాలే సోచ్ సమఝ్ లె ఫిర్ తుఝే యె పల్ న మిలేగా

(మరణం ఎప్పుడైనా దొరుకుతుంది కాని జీవితం రేపు దొరకదు. చచ్చిపోవాలని నిర్ణయించుకున్న వాళ్ళు కాస్త ఆలోచించి అర్థం చేసుకోండి. మళ్ళీ మీకు ఈ ప్రస్తుత క్షణాలు దొరకవు)

సాధారణంగా కవిత్వంలో విషయ వివరణ సందర్భంలో వర్ణన ఎక్కువగా ఉండి సూటిగా విషయాన్ని వ్యక్తీకరించడం జరగదు. కవిత్వం అంటేనే వర్ణన అనే వాదన కూడా ఉంది. కాని ప్రజా కవులుగా పేరు పొందిన వాళ్ళు, ప్రగతీశీల భావాలతో కవిత్వాన్ని రాసిన వాళ్లు వర్ణన కన్నా సూటిగా విషయాన్ని వ్యక్తీకరించడాన్నే నమ్మారు. ముఖ్యంగా సాహిర్ No Nonsense Poet అని చెప్పవచ్చు. చెప్పాలనుకున్నదాన్ని కుండ బద్దలుకొట్టినట్లు మొదటే చెప్పేయడం ఈయన శైలి. దానికి ఈ పాటను ఉదహరించుకోవచ్చు. పాటకు ముందు వచ్చే ఈ సాకీని గమనించండి. ఆ రెండు వాక్యాలను విన్న వెంటనే చావును కోరుకుని ఆ దిశగా వెళ్ళేవారిని సూటిగా తట్టి లేపి కవి తన మాటలను వినిపిస్తున్నాడని అర్థం అవుతుంది. ఆయన ఈ పాట ద్వారా ఆత్మహత్య ఆలోచనలో ఉన్నవారిని ఆపి వారి ఆలోచనను పసిగట్టి వారిని సంబోధిస్తున్నారు. అదీ సూటిగా ఏ అనవసర పదాలతో విషయాన్ని తేలిక చేయకుండా..

ఆత్మహత్యల గురించి విశ్లేషిస్తున్నవారు, ఈ విషయంపై, మనిషి మానసిక రుగ్మతలపై అద్యయనం చేస్తున్న మానసిక విశ్లేషకులు ప్రస్తుతం శాస్త్రీయంగా ఓ విషయాన్ని ధ్రువీకరించి వినిపిస్తున్నారు. “ఆత్మహత్య గురించి నేరుగా మాట్లాడం చాలా అవసరం. ఎవరి ప్రవర్తనలోనన్నా అనుమానస్పద లక్షణాలు కనిపిస్తే వారిని నేరుగా ఆత్మహత్య దిశగా వారి ఆలోచనలు ఉన్నాయా అన్న విషయాన్ని అడిగి తెలుసుకోవడం అవసరం. దీన్ని అత్యవసర అవసరంగా ప్రస్తావిస్తూ ఇలా సూటిగా ప్రశ్నించడంతో కొన్ని ఆత్మహత్యలను నివారించవచ్చని, ఆత్మహత్యని పిరికివారి చర్యగా కాకుండా సహయం కోసం చేసే అర్థింపుగా చూడాలని ప్రపంచంలో పెద్ద మానసిక శాస్త్రవేత్తలు ఈ శతాబ్దంలో సాధారణ ప్రజానీకానికి వివరిస్తున్నారు. అలాంటి నేపథ్యంలో ప్రస్తుతం జీవిస్తున్న మనం గమనించవలసింది ఈ పాటను యాభైవ దశకంలోనే సాహిర్ రాసారు. పాటను ఈ సాకీతో మొదలెడుతూ, “మీరు ఆత్మహత్య గురించి ఆలోచిస్తున్నారా, ఆ ఆలోచనలతో ఉన్న అందరూ మరచిపోకూడని విషయం ఇది. మరణం ఎప్పటికయినా మనల్ని చేరే నిజం. కాని గడిచిపోతున్న జీవితం మళ్ళీ రేపు రాదు. కాస్త ఆగి ఆలోచించండి నేను చెబుతున్నది అర్థం చేసుకోండి” అని సూటిగా అభ్యర్థించడం సాహిర్ ఈ పాటలో అవలంబించిన శైలి. ఈ శైలినే మానసిక విశ్లేషకులు ప్రతి ఒక్క బాధ్యతాయుతమైన వృత్తిలో ఉన్నవారిని ప్రస్తుతం తమ సంభాషణలలో ఉపయోగించమని ఇలా జరిపే సంభాషణ కొన్ని ప్రాణాలను కాపాడుతుందని శాస్త్రీయంగా విడమరిచి మరీ చెప్తున్నారు. ఆ శైలిని సాహిర్ యాభవ దశకంలోనే పాటించారు. అంటే తన మాటలు చేరవలసిన వారిని చేరాలంటే తాను ఎలాంటి శైలి తన కవిత్వంలో ఉపయోగించాలో శాస్త్రీయ అవహాహన కలిగి ఉన్న కవి సాహిర్ అని మనకు అర్థం అవుతుంది.

రాత్ భర్ కా హై మెహమాన్ అంధేరా

కిస్కె రోకే రుకా హై సవేరా

(చీకటి రాత్రంతా ఉండే అతిధి మాత్రమే. ఉషోదయ వెలుగు ఎవరు ఆపితే ఆగుతుంది)

రాత్రి ఎంత అంధకారమయమయినా అది గడిచిపోయేదే. రాబోయే ఉషోదయాన్నిఏ శక్తీ కూడా ఆపలేదు. అంటే ఎన్ని అలవికాని కష్టాలు జీవితాన్ని చీకటిమయం చేసినా ఈ స్థితి ఎల్లకాలం ఉండడు. ఏదీ శాశ్వతంగా నిలిచి ఉండదు కాబట్టి ఎటువంటి కష్టం అయినా అశాశ్వతమే. రాబోయే వెలుగును ఆపే శక్తి ఎవరికీ ఉండదు. ఎందుకంటే రాత్రి తరువాత పగలు రావడం పకృతి నియమం. అది జరిగి తీరుతుంది.

రాత్ జిత్నీ భీ సంగీన్ హోగీ

సుబహ్ ఉత్నీ హీ రంగీన్ హోగీ

గమ్ న కర్ గర్ హై బాదల్ ఘనేరా

కిస్కే రోకే రుకా హై సవేరా

(రాత్రి ఎంత చిక్కగా ఉన్నా ఉషోదయం అంతే రంగుల మయంగా ఉంటుంది. మబ్బులు గాఢంగా కమ్ముకుని ఉన్నాయని దుఃఖించకు. ఎవరు ఆపినా ఉషస్సు ఆగదు)

పగలు వచ్చి తీరుతుందని తెలిసినా మనుషుల తమను చుట్టుముట్టిన చిక్కని చీకటికి భయపడతారు. దాంతో రాబోయే పగలు ఎంతో అందంగా రంగులతో నిండిపోగలదన్న నిజాన్ని మరచిపోతారు. దట్టంగా అలుముకున్న మబ్బులను చూసి భయపడవద్దని, ఇవి కూడా రాబోయే ఉషస్సును ఆపలేవని అందుకే కష్టాలకు బెదరవద్దనే సందేశాన్ని కవి ఇక్కడ అందిస్తున్నారు.

లబ్ పె షికవా న లా, అష్క్ పీ లే

జిస్ తర్హే   భీ హో కుఛ్ దేర్ జీ లే

అబ్ ఉఖడనే కో హై గమ్ కా డేరా

కిస్కె రోకే రుకా హై సవేరా

(పెదవి పై ఫిర్యాదులు తీసుకురాకు, కన్నీళ్లను తాగేసేయి, ఎలాగన్నా కాని కొంత కాలం బతికేసేయి. ఇప్పుడు దుఃఖపు డేరా పెకిలివేయబడబోతుంది. ఎవరు ఆపినా ఉదయం రాకుండా పోదు)

కష్టాలతో కృంగిపోతున్న మనిషితో సంభాషించేటప్పుడు ఇదో పెద్ద కష్టం కాదు ఇంత కన్నా పెద్ద కష్టాలు ఉన్నాయి ఇతరులకు అని సాధారణంగా అందరూ నీతి వాక్యాలు బోధింపచూస్తారు. కాని అటువంటి సంభాషణ వారిని అగౌరవపరిచినట్లు ధ్వనిస్తుంది. వారి పోరాటాన్ని, వాళ్లు అలసిపోతున్నారన్న నిజాన్ని మనం విస్మరించాం అన్న సందేశం ఇస్తుంది. సాహిర్ ఇక్కడ ఆ తప్పు చేయట్లేదు. వారి కష్టాలను అంగీకరిస్తూ, వారి పోరాటాన్ని గౌరవిస్తూ వారికి తనతో పాటు సమాన స్థాయినిస్తూ ఎక్కడా వాళ్లను లోకువగా చూడకుండా, నీ కష్టం నాకు అర్థం అవుతుంది. ఇంత వరకు లాక్కువచ్చావు. ఇంక కొంత కాలం ఓపిక పట్టు. ఫిర్యాదులతో బలహీనపడకు, నీ కన్నీళ్ళను తాగుతూ కొంత కాలం ఈ కష్టాన్ని భరించు. ఎలాగైనా కానీ బతికేయి. దుఃఖపు డేరా ఇక పెకిలించబడబోతుంది. ఉషోదయం ఆగదు అప్పటిదాకా ఓపిక పట్టు అని చెప్తున్నాడు. ఈ సంభాషణలో ఇతరుల కష్టం పట్ల గౌరవం, ప్రదర్శిస్తూనే వారికి బాసటగా నిలుస్తూ వాళ్లు చూడలేకపోతున్న భవిష్యత్తుని చూపించే ఓ స్నేహ హస్తం కనిపిస్తుంది. నిజమైన మానవీయ ఓదార్పు ఇలాగే ఉంటుంది. బరువు మోస్తున్నవాడి బాధను అర్థం చేసుకుంటూ ఇంకొన్ని అడుగులు వేయమనడంలో సానుభూతి కాదు సౌభ్రాతృత్వం కనిపిస్తుంది. సానుభూతితో కూడిన మాటలు మనుషులను బలహీనపరుస్తాయి. సంభాషణ జరిపే వ్యక్తుల మధ్య స్థాయి భేదాన్ని సూచిస్తాయి. కాని సౌభ్రాతృత్వం కనపరిచే సంభాషణ మనుషులను దగ్గర చేస్తుంది. ప్రపంచం పట్ల ఆశ చిగురించి జీవితాన్ని అందుకోవాలనే కోరిక కలిగిస్తుంది. ఇదీ మానసిక విశ్లేషకులు తమ కౌన్సిలింగ్‌లో అవలంబించే శైలి. దాన్ని తన కవితలో సాహిర్ అతి నైపుణ్యంతో ప్రదర్శించారు.

యూ హీ దునియా మే ఆకర్ నా జానా

సిర్ఫ్ ఆంసూ బహాకర్ న జానా

ముస్కురాహట్ మె భీ హక్ హై తేరా

కిస్కే రోకే రుకా హై సవేరా

(ఈ ప్రపంచంలో ఇలా వచ్చి అలాగే వెళ్లిపోకు. కేవలం కన్నీళ్ళు చిందించి వెళ్లకు. నవ్వులపై కూడా నీకు హక్కు ఉంది. ఎవరు ఆపినా ఉషోదయం ఆగదు)

సాహిర్ ఎప్పుడు కూడా ఎంత కష్టకాలంలో కూడా తన హక్కులను పోరాడి మనిషి సాధించుకోవాలనే చెప్తారు. ఇక్కడా అదే విషయాన్ని ఎలా వివరిస్తున్నాడో చూడండి. ప్రపంచంలో అలా వచ్చి ఇలా వెళ్ళిపోవడం కాదు కదా మనం చేయవలసింది. కేవలం కన్నీళ్లనే చిందించి అసహాయంగా ఈ ప్రపంచాన్ని వదిలి వెళ్లాలా. నవ్వులపై ఆనందాలపై మనకు హక్కు లేదా? ఇక్కడ హక్కు అనే విషయాన్ని ప్రస్తావిస్తూ సాహిర్ చేసే మాయ ఏంటంటే, ఎంత నిస్సహాయతతో కొట్టుకుంటున్న వ్యక్తి కూడా పై వివరణతో నాకు కేవలం కన్నీళ్ళేనా, ఆనందంగా బతికే హక్కు లేదా అని ఆలోచిస్తాడు. చనిపోవాలనుకునే వ్యక్తి ఆ నిర్ణయానికి రావడానికి కారణం అతను బలహీనపడడం, తనలోని శక్తిని మరచిపోవడం. అలాంటి వ్యక్తికి కూడా తనకూ ఈ ప్రపంచంలో ఆనందంగా జీవించే హక్కు ఉందని దాన్ని మరచిపోవద్దని సాహిర్ చెబుతూ ఆ బలహీన వ్యక్తిని శక్తిమంతుడిగా మారుస్తున్నాడు. మన హక్కులు మనం గుర్తించగలిగినప్పుడే పోరాడే శక్తి, దాని పట్ల ఆలోచన మనలో కలుగుతాయి. సాహిర్ ఇక్కడ చేస్తున్న పని అదే బలహీనుడు తాను బలహీనుడినని ఒప్పుకోవడమే అతని వినాశనానికి కారణం. నాకూ కొన్ని హక్కులున్నాయి అని అతను నమ్మినప్పుడే పోరాడడానికి సిద్ధపడతాడు. అన్నీ వదిలి చనిపోవాలనుకునే వ్యక్తికి అతని హక్కులు తెలియపరిచి పోరాటం వైపుకు అతని దృష్టిని సారింపజేయడం ఇక్కడ సాహిర్ అనే మానసిక విశ్లేషకుడు చేస్తున్న పని. బలహీనులను బలవంతులుగా మార్చే పద్ధతి ముమ్మాటికి ఇదే కదా..

ఆ కోయీ మిల్కే తద్బీర్ సోచే

సుఖ్ కే సపనోం కీ తాబీర్ సోచే

జో తేరా హై వహీ గమ్ హై మేరా

కిస్కే రోకే రుకా హై సవేరా

ఈ వాక్యాలంటే నాకు చాలా ఇష్టం. ఇంత కన్నా మానవీయ తోడు మరొకటి కనిపించదు. ఎవరి సమస్యనూ ఎవరూ తీర్చలేరు. అది నిజం. ఎవరి కష్టాలను వారే అనుభవించాలి. మరి అలాంటప్పుడు మరో వ్యక్తి ఆ వ్యక్తికి కష్టకాలంలో ఎలా తోడ్పాటుని ఇవ్వగలడు? ఉచిత సలహాలిస్తూ తన ఆధిక్యతను చాటుకుంటూ మాత్రం కాదు. అతని చేయి పట్టుకుని పద మనం కూర్చుని కలిసి ఆలోచించుకుందాం. ఆనందంగా ఉండడానికి ఏం కావాలో చర్చించుకుందాం. ఇలాంటి పరిస్థితుల నుండి బైటపడే ప్రత్యాయమానాలను వెతుకుదాం. ఈ వెతుకులాటలో నీవు ఒంటరివి కాదు. నేనూ నీతో పాటు కూర్చుని ఆలోచిస్తాను. నీ బాధ నా బాధ కూడా, ఎవరు ఆపినా ఉదయం రాకపోదు. అయినా మన ప్రయత్నం మనం చేద్దాం. కలిసి ఈ కష్టాలను ఎదుర్కొందాం. ఎంత శక్తిని ఇచ్చే మాటలు ఇవి.

కష్టాలలో కూరుకుపోయిన వ్యక్తి చేయి పట్టుకుని కలిసి ఆలోచిద్దాం అని చెప్పగల మైత్రి ఉన్నప్పుడు ఆ వ్యక్తి ఇక మరణం గురించి ఆలోచిస్తాడా. ఆ చేయి ఇచ్చిన ఆసరాతో ఆలోచించడం మొదలెడతాడు. ఆ ఆలోచనా క్రమంలో తోచిన ప్రత్యామ్నాయాలను చర్చిస్తాడు. మరణం వైపు నుండి సమస్యను ఎదుర్కునే మార్గాన్వేషణ వైపుకు వస్తాడు. అంటే చావు ఆలోచన నుండి బతుకు వైపుకు అతను మరలుతున్నాడు. పైగా ఈ ప్రయాణంలో తనతో ఓ తోడు ఉన్నదన్న ఆలోచన ఇచ్చే బలంతో అతను జీవితాన్ని ఎదుర్కోవడానికి సిద్దపడుతున్నాడు.

మన జీవితంలో ఎన్నో సార్లు మనమూ జీవితాని ముగిద్దాం అని అనుకుని ఉండవచ్చు. కాని ఆ పరిస్థితులలో ఆ ప్రయాణంలో మనల్ని చూసి నవ్వక, మనలోని లోపాలను ఎంచక, దెప్పక, అవమానించక, మన సంఘర్షణను గౌరవిస్తూ మనం పోగొట్టుకున్న శక్తిని మనకు అందిస్తూ తోడుగా నిలిచే నేస్తం కోసం చేసే ఆక్రందన కదా ఆత్మహత్యా ఆలోచన. ఆ ఆలోచనను అర్థం చేసుకుని తోడుగా నిలిచే గీతం ఇది. ఎంతో శక్తినీ ఉత్సాహాన్ని జీవితం పట్ల అవగాహనను కలిగించే ఈ గీతం సాహిర్ ఒక మానసిక విశ్లేషకునిగా చిత్రించాడు. దీని పట్ల ఏ మాత్రం సందేహం ఉన్నా దీన్ని ఓ మానసిక వైద్యునికి వినిపించండి. కౌన్సలింగ్ ప్రక్రియలో నిష్ణాతులు ఉపయోగించే శైలిని ఓ కవి ఎలా కవితగా మలచగలిగాడో విని ఆశ్చర్యపోతారు. సాహిర్ లోని ఆ మానసిక పరిపక్వత, సంభాషణను ప్రభావంతంగా అర్ధవంతంగా నెరవేర్చగల నైపుణ్యాన్ని గమనిస్తే కవి తన శైలిలో పరిపక్వత సాధిస్తే ఎంతమందికి మార్గదర్శకత్వం నెరవేర్చగలడో అర్థం అవుతుంది. అందుకే సినీ కవిత్వంలో సాహిర్‌ని అనుభవించినవారి జీవితం అపారమైన శక్తితో నిండిపోతుంది.

రాత్ భర్ కా హై మెహమాన్ అంధేరా

కిస్కె రోకే రుకా హై సవేరా

ఈ వాక్యాలు అందుకే ఎంతో శక్తిమంతమైనవి. ఈ పాటను పాడిన రఫీ గానంలో నుంచి మనకు చేరే ఆ దగ్గరితనం, ఎంత బావుంటుందో.. ఈ పాటను జీవితపు చీకటి దారుల్లో విని తీరాలి. ఇది అందించే స్ఫూర్తిని అనుభవించాలి. అప్పుడు అర్థమవుతాడు సాహిర్. సామాజిక స్పృహ నిండిన ఒక కవిగా, పరిపక్వత కలిగిన ఓ మనిషిగా.

Images Source: Internet

(మళ్ళీ కలుద్దాం)

మరుగునపడ్డ మాణిక్యాలు – 105: వంశవృక్షం

0

[సంచిక పాఠకుల కోసం ‘వంశవృక్షం’ అనే సినిమాని విశ్లేషిస్తున్నారు పి.వి. సత్యనారాయణ రాజు.]

ధర్మం కోసం మనిషి బతకాలా లేక మనిషి కోసం ధర్మం నడవాలా? ఇదే ‘వంశవృక్షం’ (1980) లోని ముఖ్యమైన ప్రశ్న. ధర్మాన్ని, సంప్రదాయాన్ని కాపాడటానికి మనిషి బతకాలని శ్రీనివాసాచార్యులు అంటాడు. కానీ ఆ ధర్మాన్ని ఎవరు నిర్ణయిస్తారు? మనుస్మృతి పేరు చెప్పి ఎన్నో దారుణాలు జరిగాయి. అసలు మనుస్మృతి కలియుగానికి ఉద్దేశించినది కాదు. కలియుగంలో పాటించవలసినది పరాశర స్మృతి. ఇవన్నీ పక్కన పెడితే కొన్ని ప్రకృతిధర్మాలు అన్ని ధర్మాలకీ అతీతంగా ఉంటాయి. వాటిని కాదంటే జీవితాలు నాశనమవుతాయి. ధర్మం పేరుతో జీవితాలని నాశనం చేసినవారు పాపం చేసినట్టే. అయితే ఈ చిత్రంలో క్రూరమైన పాత్రలు లేవు, ధర్మసూక్ష్మాలు అర్థం చేసుకోలేని పాత్రలు తప్ప. ఈ చిత్రానికి మూలం ఎస్.ఎల్.భైరప్ప రాసిన కన్నడ నవల. తెలుగుదనంతో తెరకెక్కించినది బాపు-రమణ. ఈ చిత్రం యూట్యూబ్‌లో లభ్యం.

గోదావరి తీరంలో సాంప్రదాయ బ్రాహ్మణ కుటుంబానికి చెందినవాడు శ్రీనివాసాచార్యులు. ఆస్తిపరుడు. ఆయనకి ఒక్కడే కొడుకు. కోడలు సరస్వతి. మనవడికి సంవత్సరం నిండకుండానే కొడుకు పడవ ప్రమాదంలో మరణిస్తాడు. శ్రీనివాసాచార్యులు “భగవద్గీత చదివాను. అర్థమయిందనుకున్నాను. కానీ ఈ దుఃఖం ఎలా తట్టుకోవాలో అర్థం కావట్లేదు” అని భగవంతుడికి చెప్పుకుంటాడు. గుండె దిటవు చేసుకుంటాడు. భగవద్గీత చదవటం వేరు. ఆచరించటం వేరు. సుఖదుఃఖాలని సమానంగా చూడటమే భగవద్గీత సందేశం. శ్రీనివాసాచార్యులు భార్య కావేరి కొడుకు మరణంతో దేవుడిని నిందిస్తుంది. ఆయన వారిస్తాడు. కోడలిని కూడా సముదాయిస్తాడు. అయితే చిన్నవయసులో వైధవ్యం ఎవరికైనా బాధే. మూడేళ్ళు ఆ బాధని భరించిన సరస్వతి ఆ బాధని మరచిపోవటానికి కాలేజీలో చేరతానంటుంది. కావేరి ఒప్పుకోదు. కానీ శ్రీనివాసాచార్యులు ఒప్పుకుంటాడు. భార్యని కూడా ఒప్పిస్తాడు. ఆయన సహృదయత ఇక్కడే తెలుస్తుంది. కాలంతో పాటు మారే గుణం ఉంది.

‘వంశీకృష్ణా, యదువంశీ కృష్ణా’ అనే పాట చిత్రం మొదట్లోనే వస్తుంది. అందులో ఒక చరణమిది:

“ప్రాణులందరూ వేణువులే

అవి పలికేది నీ రాగములే

పాడేది పాడించేది, ఆడేది ఆడించేది

ఓడేది ఓడించేది, అంతా నీవేలే

అన్నీ నీ లీలలే”

జీవులందరూ భగవంతుని చేతిలో బొమ్మలే. వాక్కు ఆయన రూపమే. నడక ఆయన ప్రసాదమే. అంతే కాదు ఈ సుఖదుఃఖాలన్నీ అనుభవించేది కూడా ఆయనే. మనమే ఏదో సాధించేశామని, మనమే ఏదో పోగొట్టుకున్నామని అనుకుంటూ ఉంటాం. ఈ కర్తృత్వ భావననీ, భోక్తృత్వ భావననీ వదులుకుంటే నిశ్చింతగా ఉండొచ్చు. ఈ అద్వైత సిద్ధాంతాన్ని అలవోకగా ఈ చరణంలో చెప్పారు డా. సి. నారాయణరెడ్డి. ఇక ముళ్ళపూడి వెంకటరమణ మాటల గురించి చెప్పేదేముంది? ఒక ప్రొఫెసర్ గారు శ్రీనివాసాచార్యులని గురువుగా భావిస్తాడు. వారి కుటుంబానికి కావలసినవాడు. సరస్వతిని కాలేజీకి పంపించమంటాడు. కావేరి “ఈ ఇంటి కోడలు రోడ్డెక్కి నడవటమా? ఏరు దాటి ఇంకో ఊరు వెళ్ళటమా?” అని నోరు నొక్కుకుంటుంది. అందుకు ఆ ప్రొఫెసర్ “మీరు కాశీ రామేశ్వరం వెళితే రోడ్డు మీద నడవరా? లాంచీ ఎక్కి గోదావరి దాటరా? మాబోటి వాళ్ళకు కాలేజీలే కాశీ రామేశ్వరాలు” అంటాడు. ఎంత ఉదాత్తమైన భావన! ఇక్కడ కావేరి ‘రోడ్డెక్కటం’ అంటే ప్రొఫెసర్ ‘రోడ్డు మీద నడవటం’ అంటాడు. ఆమె ‘ఏరు’ అని నదిని కించపరిస్తే ప్రొఫెసర్ ‘గోదావరి’ అని నది పవిత్రతని గుర్తుచేస్తాడు. తనకి నచ్చకపోతే ఏ మాటనైనా వక్రీకరించే మానవస్వభావం ఇక్కడ బయటపడుతుంది. తర్వాత ఒక సందర్భంలో ఒక పాత్ర “ఎందరో మహానుభావులయితే ఇంకెందరో మామూలుభావులు” అంటుంది. రమణ గారి చమక్కులివి. రమణ రచన, బాపు దర్శకత్వం ఏది బంగారమే, ఎది తావియో తెలియనంతగా కలిసిపోయి గుబాళించాయి. కాలేజీకి వెళ్ళేటపుడు సరస్వతి అత్తమామల పాదాలకి నమస్కరిస్తుంది. అది చూసి నాలుగేళ్ళ మనవడు తాతగారికి నమస్కరిస్తాడు. ఇది బాపుగారి పరిశీలనాశక్తి. పిల్లలు మనం చెప్పినట్టు చేయరు, మనం చేసినట్టు చేస్తారు.

ప్రొఫెసర్ గారి తమ్ముడు శేషశాయి (ముద్దుపేరు శేషు) కాలేజీలో లెక్చరర్. అభ్యుదయభావాలు కలవాడు. అతను సరస్వతి సౌమ్యతకి ఆకర్షితుడవుతాడు. ఆమె చుట్టూ తిరుగుతూ ఉంటాడు. ఆమెని నవ్విస్తూ ఉంటాడు. కొన్నాళ్ళకి సరస్వతి కూడా అతనికి ఆకర్షితురాలవుతుంది. కానీ అతను సరదా కోసం తన వెంటపడుతున్నాడని సంఘర్షణ పడుతుంది. అతను పెళ్ళి చేసుకుంటానంటాడు. ఆమెలో ఆశ పుడుతుంది. మామగారు సహృదయుడు. ఒప్పుకుంటాడని ఆయనకి ఉత్తరంలో తన కోరిక వెల్లడిస్తుంది. ఆయన “దేవుడు అందరికీ అన్నీ ఇవ్వడు. అన్నీ వారి వారి పూర్వజన్మ పాపపుణ్య ఫలాఫలాలు. మనం గోదావరికి ఎంత చెంబు తీసుకెళితే అన్ని నీళ్ళే వస్తాయి. ఇప్పుడు నీకు తల్లి బాధ్యత ఒక్కటే మిగిలింది” అంటాడు. సరస్వతి తర్జనభర్జన పడుతుంది. చివరికి శేషుని పెళ్ళి చేసుకోవటానికే నిర్ణయించుకుంటుంది. బిడ్డని ఇంట్లో వదిలి వెళ్ళిపోయి పెళ్ళి చేసుకుంటుంది.

పెళ్ళి జరిగినపుడు ఊళ్ళో లేని ప్రొఫెసర్ తిరిగి వచ్చాక శ్రీనివాసాచార్యులను కలుస్తాడు. “తెలిసి ఉంటే అడ్డుపడేవాడిని. ఈ వయసులో కన్నబిడ్డలా మిమ్మల్ని సేవించకుండా ఆమె మీకు దూరమై మనస్తాపం కలిగించటం నాకెంతో బాధగా ఉంది” అంటాడు. శ్రీనివాసాచార్యులు “మనకి కొందరు చనిపోయి దూరమవుతారు. కొందరు బతికుండే దూరమవుతారు. మా అబ్బాయి ఈ వయసులో నన్ను విడిచిపెట్టు పరలోకం వెళ్ళాడు. అతడి మీద కోపం తెచ్చుకోగలనా? ఈ అమ్మాయికి తన జీవితం తనకి నచ్చినట్టు దిద్దుకునే హక్కు ఆమెకుంది. చాటుగా తప్పు చేయకుండా ధైర్యంగా పెళ్ళిచేసుకున్నందుకు నాకు ఆమె మీద ఎంతో గౌరవం. ఇంతకీ ఇతరుల తప్పొప్పులు ఎంచే అధికారం నాకు లేదు” అంటాడు. ఈ సన్నివేశం చివరలో జాగ్రత్తగా గమనిస్తే గీతోపదేశం ఫొటో నేపథ్యంలో కనిపిస్తుంది. మానావమానాలను సమానంగా చూసే శ్రీనివాసాచార్యుల స్థితప్రజ్ఞతకి ఇది సూచన.

ఇక్కడ చిత్రంలో వచ్చే రెండు ఉపకథలు చెప్పుకోవాలి. మొదటిది ప్రొఫెసర్ కథ. అతనికి భార్య, కొడుకు ఉంటారు. ధర్మశాస్త్రం మీద పరిశోధన చేసి గ్రంథసంపుటి వెలువరించాలని కృషి చేస్తుంటాడు. అతనికి శ్రీలంక నుంచి వచ్చిన కరుణ అనే ఒక యువతి సహాయం చేస్తూ ఉంటుంది. ఆమె బౌద్ధమతం మీద పీహెచ్‌డీ చేస్తుంటుంది. ప్రొఫెసర్ ఆమెని ప్రేమిస్తాడు. పెళ్ళి కూడా చేసుకుంటాడు. అతని మొదటి భార్య బాధపడుతుంటే శేషు ఆమెని ఊరడిస్తాడు. “నీది రుక్మిణి హోదా. సత్యభామలెందరొచ్చినా నీ హోదాకి ఢోకా లేదు” అంటాడు. రెండో ఉపకథ శ్రీనివాసాచార్యులదే. ఫ్లాష్‌బ్యాక్‌లో వస్తుంది. అతనికి కొడుకు పుట్టాక అతని భార్య సంసారజీవితానికి పనికిరాదని డాక్టర్లు చెబుతారు. అతని మామగారు అతనికి తన చిన్న కూతురినిచ్చి పెళ్ళి చేయాలని ప్రయత్నిస్తాడు. శ్రీనివాసాచార్యులు ఒప్పుకోడు. వారి ఇంట్లో లక్ష్మి అనే పనిమనిషి ఉంటుంది. ఆమెని భర్త వదిలేశాడు. కావేరి ఆమెని తన భర్తని సుఖపెట్టమని అడుగుతుంది. ఎవరికీ తెలియకుండా రహస్యంగా ఉంచుతానంటుంది. అయినా శ్రీనివాసాచార్యులు నిగ్రహంగా ఉంటాడు. ఇలాంటి పాపం చేస్తే పితృదేవతలు క్షోభపడతారని ఆయన బ్రహ్మచర్యం పాటిస్తాడు. మరో స్త్రీని పెళ్ళి చేసుకున్న ప్రొఫెసర్ సరస్వతిని తప్పుపట్టాడు. నిగ్రహంగా బ్రహ్మచర్యం పాటించిన శ్రీనివాసాచార్యులు సరస్వతి స్వాతంత్ర్యాన్ని సమర్థించాడు. నిజానికి ప్రొఫెసర్ సరస్వతిని సమర్థించాలి, శ్రీనివాసాచార్యులు ‘నేను నిగ్రహంగా ఉన్నప్పుడు ఆమె ఉండలేకపోవటమేమిటి?’ అని ప్రశ్నించాలి. తన దాకా వచ్చి కోరిక ఎంత బలీయమైనదో తెలిసినా ప్రొఫెసర్ అలా మాట్లాడటం అతని డొల్లతనం. ‘ఇతరుల గురించి తీర్పు చెప్పే అధికారం నాకు లేదు’ అనటం శ్రీనివాసాచార్యుల గొప్పతనం.

అయితే ప్రొఫెసర్ అవసానదశలో మొదటి భార్య దగ్గరకి తిరిగివస్తాడు. “ధర్మశాస్త్రం గురించి అధ్యయనం చేశాను కానీ నీ మనసు అర్థం చేసుకోలేకపోయాను. నీకు అన్యాయం చేశాను” అంటూ ప్రాణాలు వదులుతాడు. వయసు వేడిలో భార్యని, బిడ్డలని వదిలేవారి కన్నా ధర్మాన్ని నిలబెట్టాలనుకునేవారే కొన్నిసార్లు మిన్న అనిపిస్తుంది. అయితే ధర్మం వేరు, ధర్మసూక్ష్మం వేరు. ప్రవచనకర్త గరికిపాటి నరసింహారావు ఒక ఉదాహరణ చెబుతారు. తండ్రి మాట పాటించటం ధర్మం. ఆ తండ్రి తాగుబోతు అయితే? మద్యం తెమ్మంటే? అక్కడ ధర్మసూక్ష్మం ఏమిటంటే హానికరమైన తండ్రి మాటను పాటించనక్కరలేదు. శ్రీనివాసాచార్యులు వంశగౌరవం కోసం సరస్వతి కోరిన ఒక కోరికని కాదంటాడు. కఠినంగా ఉండడు, కానీ ధర్మసూక్ష్మాన్ని విస్మరిస్తాడు. చివరికి తను నమ్ముకున్న ధర్మం పునాదులే బలహీనంగా ఉన్నాయని తెలుస్తుంది. ఈలోపు జీవితాలు నాశనమైపోతాయి.

ఈ చిత్రానికి బాబా ఆజ్మీ ఛాయాగ్రహణం మరో హైలైట్. కెమెరా యాంగిల్స్ పెట్టటంలోనే కథని మరింత లోతుగా చెప్పటం ఆకట్టుకుంటుంది. దీనికి బాపు స్టోరీబోర్డులే ముఖ్యకారణం. సరస్వతి మొదటిసారి కాలేజీకి వెళ్ళేటపుడు ఆమె లోపలి గదిలో నుంచి బయటి గదిలోకి వచ్చి అత్తమామలకి నమస్కరిస్తుంది. తర్వాత కెమెరా యాంగిల్ మారి ప్రేక్షకులు లోపలి గది నుంచి చూస్తున్నట్టు ఉంటుంది. ఇల్లే పదిలం అన్నట్టు. తల్లి బయటకు వెళుతుంటే పిల్లవాడు అటు నుంచి తల్లి వైపుకి వస్తాడు. తల్లి కోసం వస్తున్నాడనుకుంటాం. కానీ తల్లిని దాటి తాత దగ్గరకి వచ్చి నమస్కరిస్తాడు. స్క్రీన్‌ప్లే, కెమెరా, దర్శకత్వం అన్నీ సమపాళ్ళలో కలిసి సంప్రదాయం, ఆధునికతల ఘర్షణని కళ్ళకి కడతాయి. శ్రీనివాసాచార్యుల ఇల్లు గురించి కూడా చెప్పుకోవాలి. ఐశ్వర్యానికి, సంప్రదాయానికి నెలవులా ఉంటుంది. పెద్ద స్తంభాలు, ఇంటిలోపలి గచ్చుపై ముగ్గులు, గోడలపై దేవుళ్ళూ, పూర్వీకుల పటాలు, ద్వారబంధంపైన నిలబెట్టిన దశావతారాల బొమ్మలతో శోభిల్లుతూ ఉంటుంది.

శ్రీనివాసాచార్యులుగా జె.వి.సోమయాజులు, సరస్వతిగా జ్యోతి, శేషుగా అనిల్ కపూర్, కావేరిగా ఝాన్సీ, ప్రొఫెసర్‌గా కాంతారావు, లక్ష్మిగా డబ్బింగ్ జానకి నటించారు. శంకరాభరణం, వంశవృక్షం, సప్తపది చిత్రాలలో పాత్రలు పోషించటానికే జె.వి.సోమయాజులు పుట్టారేమో అనిపిస్తుంది. డబ్బింగ్ జానకి కూడా ఈ చిత్రాలన్నిటిలో పాత్రలు పోషించింది. శంకరాభరణంలో ఛాందసురాలిగా, సప్తపదిలో ఇంట్లో నలిగిపోయే కోడలిగా, అత్తగా నటించింది. ఈ చిత్రంలో ఉదాత్తమైన పనిమనిషి పాత్ర పోషించింది. శ్రీనివాసాచార్యులని ‘శీనయ్యా’ అని పిలుస్తుంది. ‘నువ్వు’ అని సంబోధిస్తుంది. ఇద్దరూ చిన్నప్పుడు కలిసి పెరిగారని చెప్పకనే చెప్పారు. చివరికి కథలో మలుపు ఆమె పాత్ర వల్లే వస్తుంది. జ్యోతికి ఫిల్మ్‌ఫేర్ అవార్డులలో ఉత్తమ తెలుగు నటిగా అవార్డు వచ్చింది. చిత్రం రెండో భాగంలో ఆమె నటన కన్నీరు పెట్టిస్తుంది. బాపు చిత్రాలలో ఆస్థాననటుడు కాంతారావు ఈ చిత్రంలో నెగటివ్ ఛాయలున్న పాత్రని అవలీలగా పోషించారు. బాపు చిత్రాలలో తరచు కనపడే ముక్కామల ఈ చిత్రంలో సరస్వతి తండ్రి పాత్ర పోషించారు. మూడు పెళ్ళిళ్ళు చేసుకున్నా మారుమనువు చేసుకున్న కూతుర్ని తప్పుపట్టే పాత్ర ఇది. సమాజంలో ఉన్న హిపోక్రసీకి ప్రతినిధి ఈ పాత్ర. ఈ చిత్రంలో అనిల్ కపూర్ మాత్రమే నటనాపరంగా కొంచెం బలహీనంగా కనపడతాడు.

ఈ క్రింద చిత్రకథ మరికొంచెం ప్రస్తావించబడింది. చిత్రం చూడాలనుకునేవారు ఇక్కడ చదవటం ఆపేయగలరు. చిత్రం చూసిన తర్వాత ఈ క్రింది విశ్లేషణ చదవవచ్చు. ఈ క్రింది భాగంలో చిత్రం ముగింపు ప్రస్తావించలేదు. ముగింపు ప్రస్తావించే ముందు మరో హెచ్చరిక ఉంటుంది.

పెళ్ళయిన కొన్నాళ్ళకి సరస్వతికి కొడుకు మీదకి ధ్యాస తిరుగుతుంది. కొడుకుని తెచ్చుకుంటానని అంటుంది. శేషు ఒప్పుకుంటాడు. శ్రీనివాసాచార్యులతో మాట్లాడటానికి తానూ వస్తానంటాడు. ఆమె వారించి ఒంటరిగా వెళుతుంది. ఆమెని అత్తగారు ఆడిపోసుకుంటుంది. తండ్రి తూలనాడతాడు. ఆస్తి కోసమే వచ్చిందని అంటాడు. శ్రీనివాసాచార్యులు అందరినీ లోపలికి పంపి తాను మాట్లాడతాడు. “నువ్వు ఆస్తి కోసం రాలేదని నాకు తెలుసు. నాకు కొడుకు పోయాడు. మరొకడు పుట్టడు. నీకు భర్త పోయాడు. అయినా మరో భర్త దొరికాడు. పిల్లలు పుడతారు. నాకు మనవడు దూరమైతే మా వంశవృక్షం ఇంతటితో అంతరించిపోతుంది” అంటాడు. “గోదావరికి మనం ఎంత పాత్ర తీసుకువెళితే అంతే నీరు దక్కుతుందని మీరు నాకోసారి చెప్పారు” అంటుంది సరస్వతి. అంటే ‘మీ కర్మఫలం అలా ఉంటే మీకంతే ప్రాప్తం’ అని అర్థం. శ్రీనివాసాచార్యులు ఖంగుతింటాడు. ఆమె వెంటనే మన్నించమంటుంది. ఆయన “నేను తీసుకెళ్ళిన పాత్రలో ఈ ఫలం తప్పకుండా ఉందని నా నమ్మకం” అంటాడు. అంటే ఆయన కర్మల మీద ఆయనకంత నమ్మకం. ఇదీ ఒక అహంకారమే. తన బ్రహ్మచర్యదీక్షపై అహంకారం కావచ్చు. మళ్ళీ “సృష్టికి బీజం, క్షేత్రం రెండూ అవసరమే. అయినా జన్మించే మొక్క బీజాన్ని బట్టి ఉంటుంది. మా అబ్బాయి ఈ కుటుంబానికి చెందినవాడు. అతని బిడ్డ ఈ కుటుంబానికి చెందినవాడవుతాడు. ఈ కుటుంబంలో ఉంటే నీకు కొడుకుపై అన్ని హక్కులూ ఉంటాయి. వేరే కుటుంబానికి వెళితే వాడినీ, వాడి ఆస్తినీ తీసుకువెళ్ళే అధికారం నీకు లేదు” అంటాడు. ఆమె మళ్ళీ తనకి ఆస్తి వద్దని అంటుంది. “నీ జీవితాన్ని నువ్వు దిద్దుకున్నట్టే వాడి జీవితాన్ని వాడూ దిద్దుకుంటాడు. వాడికా జ్ఞానం వచ్చేవరకు వాడు పుట్టినచోట వాడికి లభించే చదువు సంస్కారంతో పాటు వాడి ఆస్తిని కూడా కాపాడి వాడికి అప్పజెప్పటం కన్నవాళ్ళ ధర్మం” అంటాడాయన. సరస్వతి కన్నీళ్ళు పెట్టుకుంటుంది. ఆయన “అయినా ధర్మం వేరు, చట్టం వేరు. చట్టపరంగా నీ బిడ్డ మీద నీకే హక్కు. నేను నీకు అడ్డు చెప్పను. నేను చెప్పింది ఆలోచించి నీకు బిడ్డను తీసుకెళ్ళాలనిపిస్తే తీసుకెళ్ళు” అంటాడు. ఆమె బిడ్డను తీసుకెళ్ళకుండానే వెళ్ళిపోతుంది.

బిడ్డ తండ్రి కుటుంబానికి చెందుతాడనేది ధర్మం. కానీ తండ్రి లేకపోతే తల్లికి చెందుతాడు. ఇది ధర్మసూక్ష్మం. మహాభారతంలో భార్యకి వేరేవారి వల్ల పుట్టినవారిని కూడా సొంత కొడుకులా భావించాలని చెబుతారు. దోషముంటే తల్లిది. బిడ్డది కాదు కదా? ఇక్కడ తల్లి దోషం కూడా ఏమీ లేదు. ఇది మరచి శ్రీనివాసాచార్యులు వంశం గురించి మాట్లాడతాడు. ఇవన్నీ మధ్యలో వచ్చిన పట్టింపులు. సంప్రదాయం ముఖ్యం కానీ వంశం ప్రాధాన్యం ఏమిటి? సంప్రదాయాన్ని కాపాడాలంటే శిష్యులకి బోధించవచ్చు. మనవడికే బోధించాలని ఎక్కడుంది? ఇదంతా అహంకారమే. మమకారం కూడా కాదు. ‘వీడు నా బీజం. నేను పోయాక నా బీజం కొనసాగుతుంది’ అనే అహంకారం. తల్లి నుంచి బిడ్డని వేరు చేయటం పాపమనే ఆలోచన కూడా రానీయకుండా చేస్తుంది. శ్రీనివాసాచార్యులు మనవడిని సద్బ్రాహ్మణుడిగా చేయాలని అనుకోవటం మంచిదే. కానీ తల్లి నుంచి వేరు చేసే అధికారం ఆయనకి లేదు. అది ఆయనకీ తెలుసు. కానీ ధర్మమీమాంస చేసి ఆమెని అపరాధభావానికి లోను చేశాడు. ఆమె కాలేజీకి వెళతానంటే ఆయన వద్దనలేదు. అలాగే బిడ్డని తీసుకెళతానంటే మారుమాటాడకుండా అప్పగించటం సిసలైన ధర్మం. దానికి ఆయన అహంకారం అడ్డొచ్చింది. అది అహంకారమని ఆయనకి తెలియదు. అదే ధర్మమని నమ్మాడు. సమాజం అలా నమ్మేలా చేసింది. ఆయన సరస్వతితో ఒక మాట అంటాడు. “రేపు నీ కొడుకు ‘నన్ను నా ఇంటికీ, ఆస్తికీ ఎందుకు దూరం చేశావ’ని ప్రశ్నిస్తే? నిన్ను ద్వేషిస్తే?” అంటాడు. రేపు మనవడు ‘నా తల్లి నుంచి నన్నెందుకు వేరు చేశారు?’ అని ప్రశ్నిస్తే ఈయనేం చేస్తాడు? సత్యనిష్ట కలవాడు కాబట్టి నిజమే చెబుతాడు. అప్పుడు మనవడు ద్వేషించడా?

తర్వాత సరస్వతి మూడుసార్లు గర్భం ధరిస్తుంది. కానీ అన్నిసార్లూ ఆమెకి గర్భస్రావం అయిపోతుంది. “నా బిడ్డకి తల్లిప్రేమ లేకుండా చేశాను. అందుకే నా బిడ్డలు నా ముఖం చూడట్లేదు” అని ఆమె శోకిస్తుంది. ఆమెకి గర్భసంచీ తొలగించాల్సి వస్తుంది. శేషు ఆమెని ఊరడిస్తాడు. ఆమెని కాలేజీలో లెక్చరర్‌గా చేరమంటాడు. ఆమె చేరుతుంది. కొన్నేళ్ళకి అక్కడికి ఆమె కొడుకు కృష్ణ చదువుకోవటానికి వస్తాడు. అతనెవరో తెలిసి ఆమె మాతృహృదయం తల్లడిల్లుతుంది. అప్పటికే అతనికి తన తల్లి గురించి నలుగురూ అనే మాటలు తెలుస్తాయి. చిన్నవయసులోనే ఒకసారి “మా అమ్మ రెండో నాన్న దగ్గరకి వెళ్ళిపోయిందా?” అని తాతగారిని అడుగుతాడు. ఆయన “అలాంటి మాటలు నువ్వు మాట్లాడకూడదు” అంటాడు. కృష్ణ కాలేజీలో చేరాక ఒకసారి సరస్వతి అతన్ని ఇంటికి తీసుకువస్తుంది. “మాకు తెలిసినవాళ్ళకి మీ కుటుంబం గురించి తెలుసట. మీ అమ్మ ఈ ఊళ్ళోనే ఉందట. పిలిపించనా?” అంటుంది. అతనికి ఆమే తన తల్లి అని అప్పటికే అర్థమవుతుంది. అయినా “మా అమ్మ లేదు” అని వచ్చేస్తాడు. ఆమె కుప్పకూలిపోతుంది. ఏ కుటుంబంలో ఏం జరిగినా మొదట క్షోభపడేది స్త్రీలే.

ఈ క్రింద చిత్రం ముగింపు ప్రస్తావించబడింది. తెలుసుకోకూడదనుకునేవారు ఇక్కడ చదవటం ఆపేయగలరు.

కొడుకు తిరస్కరించటంతో సరస్వతి మనోవేదనతో మంచం పడుతుంది. డాక్టర్లు ఆమె మనసుకైన గాయం మానితే కానీ బతకదని చెప్పేస్తారు. మరో పక్క శ్రీనివాసాచార్యులు తన తండ్రి గారి తద్దినానికి ఏర్పాట్లు చేస్తూ ఉంటాడు. మనవడు అడిగితే తమ వంశవృక్షం పటం చూపించి పన్నెండు తరాల వారి పేర్లు చెబుతాడు. ఇంతలో పటం జారిపడి అద్దం పగిలి ఒక ఉత్తరం బయటపడుతుంది. అది శ్రీనివాసాచార్యుల తండ్రి రాసిన ఉత్తరం. అందులో “కొడుకు పుడితే పెద్ద ఆస్తి కలిసివస్తుందన్న ఆశతో నా భార్య హరికథల శ్యామదాసుతో కలిసి చేయరాని పాపం చేసింది. ఇంతటితో ఈ వంశం అంతరించిపోతోంది. రేపామెకి పుట్టే బిడ్డ నన్ను నాన్నా అని పిలిస్తే పలకలేను. ఈ నరకం భరించలేను. మరణమొక్కటే మార్గంగా కనిపిస్తోంది. భగవంతుడా! ఈ నిజాన్ని ఎలా ఎప్పుడు వెల్లడి చేస్తావో నీదే భారం” అని ఉంటుంది. కింద శ్రీనివాసాచార్యులు తండ్రి సంతకం ఉంటుంది. కుటుంబగౌరవం మట్టిపాలు కాకూడదని ఒక వంక, నిజం దాచకూడదని ఒక వంక ఆలోచించి ఉత్తరం రాసి పటంలో దాచాడాయన. ఆ ఉత్తరం బయటపడేయటం దేవుడి భారం. దేవుడి మీద అంత నమ్మకం. కొన్నిసార్లు మన కర్తవ్యం మనం చేసి మిగతాది దేవుడికి వదిలేయాలి.

ఆ ఉత్తరం చదివి శ్రీనివాసాచార్యులు మ్రాన్పడిపోతాడు. పనిమనిషి లక్ష్మి కుటుంబం తరతరాలుగా ఆ ఇంట్లోనే పనిచేశారు కాబట్టి లక్ష్మి తల్లికి విషయం తెలుసేమోనని, లక్ష్మికి చెప్పిందేమోనని లక్ష్మిని అడుగుతాడు. ఆమెకి విషయం తెలుసు. చెప్పటానికి భయపడుతుంది. ఒట్టేయించుకుని చెప్పమంటాడు. శ్రీనివాసాచార్యులు తండ్రికి చాలా కాలం పిల్లలు కలగలేదు. వారి దాయాదికి ఆస్తి ఉంది కానీ సంతానం లేదు. వీరికి కొడుకు పుడితే ఆస్తి వస్తుందని వీరి ఆశ. మరో పక్క శ్యామదాసు అనే ఆయన హరికథలు బాగా చెబుతాడని శ్రీనివాసాచార్యుల తండ్రి అతనికి ఆశ్రయం ఇచ్చాడు. ఒకరాత్రి ఆయన ఊళ్ళో లేనప్పుడు శ్యామదాసు “నీకు కొడుకు పుడితే లక్షల ఆస్తి వస్తుంది. లేకపోతే నీ భర్త మారుమనువు చేసుకుంటాడు. నన్ను సంబంధాలు చూడమన్నాడు” అని శ్రీనివాసాచార్యుల తల్లిని లొంగదీసుకున్నాడు. ఇది లక్షి అవ్వ చూసింది. ఆమె ద్వారా లక్ష్మి తల్లికి, తల్లి ద్వారా లక్ష్మికి ఈ రహస్యం తెలిసింది. తర్వాత శ్రీనివాసాచార్యుల తల్లి గర్భవతి అయింది. అది తెలిసి శ్యామదాసు ఆమెతో చులకనగా మాట్లాడుతుంటే అమె భర్త విని అతన్ని వెళ్ళగొట్టాడు. అంటే శ్రీనివాసాచార్యుల పుట్టుకకి కారణమైన బీజం ఆ కుటుంబానికి చెందినది కాదు. లక్ష్మి ఈ కథ చెప్పగా ఆయన చేష్టలుడిగి ఉండిపోతాడు. లక్ష్మి “నువ్వు దేవుడిని శీనయ్యా. నిన్నే మైలా అంటదు” అంటుంది. మనిషి గుణాన్ని బట్టి, కర్మలని బట్టి అతని స్థాయిని నిర్ణయించాలి, బీజాన్ని బట్టి కాదు. అది లక్ష్మికి తెలిసినంతగా ఇతరులకి అర్థం కాదు. ఆ రకంగా లక్ష్మి ఉన్నతురాలు.

చివరికి శ్రీనివాసాచార్యులు సరస్వతి ఇంటికి వెళతాడు. శేషు గుమ్మంలో ఎదురుపడతాడు. అతను ‘మీవల్లే నా భార్య మనోవ్యాధితో మంచం పట్టింది’ అనవచ్చు. కానీ అతను సంస్కారవంతుడు. “నేను తెలియకుండా తమని, తమ కుటుంబాన్ని చాలా క్షోభపెట్టాను. నన్ను క్షమించండి” అని పాదాభివందనం చేయబోతాడు. తన బాధ కన్నా ఇతరుల బాధని పట్టించుకునేవాడే మనీషి. శ్రీనివాసాచార్యులు “నాకు అన్నీ తెలుసునన్న అజ్ఞానంతో నేను అపరాధం చేశాను” అంటాడు. సరస్వతి దగ్గరకి వెళ్ళి “వంశం, క్షేత్రం, బీజం అంటూ చెయ్యరాని పాపం చేశాను. తల్లినీ, బిడ్డనీ వేరు చేసి నిన్ను నరకయాతన పెట్టాను. నన్ను నేను క్షమించుకోలేను” అంటాడు. కృష్ణ వస్తాడు. శ్రీనివాసాచార్యులు “ఆమే మీ అమ్మ” అని చెప్పి అతని చేత ఆమెకి తులసితీర్థం ఇప్పిస్తాడు. సరస్వతి కొడుకుని చూసుకుంటూ మరణిస్తుంది. ‘ధర్మమార్గమే వంశవృక్షం, దాని మూలం మానవత్వం’ అనే సందేశంతో చిత్రం ముగుస్తుంది.

వంశం ముఖ్యం కాదు అని చెప్పటానికి కొంచెం ఘాటైన పద్దతినే ఎంచుకున్నారు ఈ చిత్రంలో. కానీ ఆలోచిస్తే వంశం అని చెప్పుకునే దాంట్లో మూడు నాలుగు తరాల కింద ఎవరున్నారో కూడా మనకి తెలియదు. కాబట్టి వంశం గురించి పెద్దగా ఆలోచించాల్సిన పని లేదు. మంచి చేయటమే మన విధి. ధర్మమని చెప్పేదాంట్లో కూడా ఎన్నో అంధవిశ్వాసాలున్నాయి. కొన్ని కాలాన్ని బట్టి మారతాయి. ప్రాచీనకాలంలో ‘అపుత్రస్య గతిర్నాస్తి’ అనేవారు. అప్పట్లో జనాభా తక్కువుండేది కాబట్టి జనసంతతి పెరగటానికి అలా చెప్పారు. అందులో మళ్ళీ ‘అపుత్రః’ అంటే సంతానం లేనివారనే అర్థం, కొడుకుల్లేనివారని కాదు. దాన్ని ఇప్పటికాలానికి వర్తింపజేసి ‘కొడుకులుండాలి’ అని పట్టుబట్టటం మూర్ఖత్వం. ఇప్పటికే జనాభా బాగా పెరిగిపోయింది. శ్రీనివాసాచార్యులు కూడా ‘నా మనవడు నాకే చెందాలి’ అనకుండా ‘సత్సంప్రదాయం కొనసాగాలి’ అనుకుంటే శిష్యులకి విద్యాదానం చేసేవాడు. కృష్ణకి తల్లిప్రేమ దక్కేది. సరస్వతి ఆనందంగా ఉండేది. దాని వల్ల శేషు జీవితం పచ్చగా ఉండేది. వంశమనే పట్టింపు వల్ల ఇన్ని జీవితాలు బుగ్గిపాలయ్యాయి.